09/11/2023
Trong “Indo-chine, souvenirs de voyage et de campagne” của Henri Ponchalon có đoạn viết:
“Đồn lũy Tourane phần lớn được xây dựng dưới triều Gia Long, theo hệ thống Vauban, dưới sự chỉ huy của sĩ quan và công binh Pháp, các đồn được trang bị đại bác bằng đồng và bằng gang chủ yếu là hàng của Pháp hoặc Bỉ. Ở Bảo Nhứt (đồn Trấn Dương) có một đại bác bằng đồng mang biểu tượng “Roi-Soleil” và tiêu ngữ: Nec pluribus impar. Mặt đất rải rác các khẩu súng bắn đá lỗi thời hiệu Saint-Étienne, gươm, giáo, thùng thuốc nổ của Anh đã dùng hết; kho thuốc súng mở toang; khắp nơi hỗn loạn cực độ chứng tỏ một sự kinh động do cuộc tấn công của ta gây ra.”
Nec pluribus impar được Louis XIV dùng làm tiêu ngữ khắc trên vật tượng trưng cho Vua Mặt trời tỏa sáng khắp thế gian. Trong Hồi ký của mình, nhà vua gán cho nó ý nghĩa: Ta đủ sức chiếu sáng thêm nhiều thế giới khác, nhưng ý nghĩa thực có lẽ là: Cai trị thế gian (như mặt trời).
Tiêu ngữ này được đưa vào sử dụng trong nhiều binh chủng Pháp như Trung đoàn kỵ binh lê dương 1, Trung đoàn thiết kỵ 5, trung đoàn bộ binh 62, trung đoàn pháo binh 402, trường hạ sĩ quan hiến binh Montluçon.
Henri Ponchalon cho rằng khẩu đại bác được tìm thấy ở đồn Trấn Dương là của Pháp quốc tặng cho hàng đế An Nam. Bảo tàng Quân đội Pháp hiện trưng bày ở góc đông bắc sân chính một giàn pháo cổ có niên đại thời Louis XIV.
