23/09/2025
[Đọc sách cùng bạn] Trích từ quyển "Ai rồi cũng cần học viết" của tác giả Ngọc Trân, người có hơn 40 năm viết lách và làm báo.
Theo nhà báo Yves Agnès của Le Monde, một thành phần khác nằm trong quy trình đọc là "định mốc". Mắt không chỉ đọc ngắt quãng các dòng chữ mà còn đọc một cách không đầy đủ các từ của một câu. Khi đọc, bộ óc làm việc theo kiểu định mốc. Nó tìm từ chứa đựng nhiều thông tin và nhảy cóc, bỏ qua những từ không có thông tin.
Nhưng trong số từ ngữ không có thông tin lại bao gồm cả từ hữu ích lẫn không hữu ích. Những từ không cung cấp thông tin nhưng vẫn hữu ích là từ công cụ. Có thể phân loại chúng ra như dưới đây.
- Quán từ: những, các, một, mỗi, từng, mọi, cái, mấy.
- Đại từ: tôi, nó, đây, ấy.
- Liên từ: và, nhưng, hoặc, nếu …thì.
- Giới từ: nhà bằng gạch, sách của tôi, viện cớ để từ chối.
Một văn bản giản lược, không có từ công cụ, chỉ toàn từ thông tin, sẽ giống như bức điện tín. Điện tín thì không dễ đọc vì cần phải được giải mã.
Hơn nữa, trong tiếng Việt, trật tự của từ và từ công cụ là rất quan trọng. Từ trong câu phải xuất hiện theo một trình tự nhất định. Nếu bạn thay đổi trình tự đó, ý nghĩa của câu sẽ thay đổi, hoặc câu trở nên vô nghĩa.
Nhưng còn từ, cụm từ không cung cấp thông tin? Đó là những từ, cụm từ thừa hoặc rỗng.
Thừa:
- Chuyên cơ riêng, gặp nhau riêng, riêng là thừa.
- Hoàn toàn miễn phí, có sự miễn phí nào không hoàn toàn?
- Xây mới, thành lập mới, có xây cũ, thành lập cũ?
- Cùng nhau hợp tác, chỉ cần hợp tác là đủ.
- Để không ngừng ngày một đáp ứng tốt hơn…, hễ đã dùng không ngừng thì bỏ ngày một; và ngược lại.
- Vì chưa tiên liệu trước, thừa trước.
- Toàn bộ 8.611 phạm nhân được đặc xá, thừa toàn bộ.
Rỗng: được biết, theo đó, sự việc đương nhiên là, đúng thật, người ta nhận ra rằng, nói lại cho rõ, đi đến kết luận là, vào đúng thời điểm này, điều thú vị nữa là ...
Khi nói, chúng ta dùng nhiều từ công cụ và hay lặp lại từ. Nói thì được chứ viết thì không nên.
Thông thường, để viết cho súc tích, có thông tin, bạn cần sử dụng từ cụ thể và càng phù hợp với những gì muốn diễn đạt thì càng tốt. Nên áp dụng nguyên tắc chụp ảnh: lấy nét sắc bao nhiêu thì hình ra rõ bấy nhiêu.
Khi miêu tả cái gì đó, nhiều người thường dựa quá nhiều vào trạng từ và tính từ. Bạn nên tránh cách làm này. Chỉ nên dùng trạng từ và tính từ một cách vừa phải, những lúc thật sự cần thiết. Không cần dùng tính từ nếu đã sử dụng một danh từ phù hợp. Danh từ phù hợp là từ có ý nghĩa. Nó giúp độc giả hiểu bài nhanh hơn.
Người ta hoặc con người là từ mơ hồ nên được thay thế bằng từ cụ thể hơn: nhà giáo, bác sĩ... Lãnh đạo sẽ thành tổng giám đốc, giám đốc, trưởng phòng ... Một chiếc xe thì xe bốn bánh hiệu Toyota; xe hai bánh Air Blade.
Bạn cũng sẽ không cần đến trạng từ nếu đã dùng động từ một cách chính xác. Động từ chính xác còn củng cố thêm cho thông tin nằm trong từ ngữ.
Ông X hào hứng kể. Ông Y tự tin cho biết; bà Z nói một cách quả quyết rằng; ông U tâm tư cho biết; bà V bồi hồi nhớ lại. Có thực họ hào hứng, tự tin, quả quyết, tâm tư, bồi hồi? Chỉ cần viết nhớ lại và kể là đủ. Trạng từ thường mang tính suy diễn.
William Strunk và E.B. White, trong cuốn sách được nhiều thế hệ người học tiếng Anh tham khảo, cho rằng chỉ nên viết với danh từ và động từ, chứ không phải với tính từ và trạng từ, tuy rằng thỉnh thoảng vẫn có người dùng khá tốt tính từ và trạng từ. Vì chính danh từ và động từ chứ không phải các từ phụ trợ làm cho văn thêm mạnh và có màu sắc.
Đó là nguyên tắc về dùng từ cụ thể và chính xác. Nguyên tắc này thường xuyên được minh họa trong các bài có trích dẫn: độc giả sẽ chán nếu chúng ta cứ lặp lại động từ nói (ông X nói; bà Y nói). Tùy theo bối cảnh, bạn có thể dùng một động từ cụ thể hơn để thay thế cho nói: tuyên bố, đồng ý, kết luận, xác nhận, nhấn mạnh, cho rằng, cho biết,…
-----------
✍️ DIMI BOOK - CÙNG BẠN LAN TOẢ TRI THỨC
We delivery knowledge and happiness – Chúng tôi mang đến bạn tri thức và niềm hạnh phúc.
🌐https://xuatbansach.dimibook.com/
💌[email protected]
📱0939 256 234
![[Đọc sách cùng bạn] Trích từ quyển "Ai rồi cũng cần học viết" của tác giả Ngọc Trân, người có hơn 40 năm viết lách và là...](https://img4.medioq.com/641/399/1390450796413990.jpg)
