18/06/2025
https://www.facebook.com/share/19Li5fsdkt/
KHI DỐI TRÁ TRỞ THÀNH… BÌNH THƯỜNG
Hoàng Nguyên Vũ
1. Tôi từng đứng trước một gian hàng bán mật ong ở một khu chợ.
Một chị khách chỉ tay vào chai mật màu vàng óng, hỏi:
– “Mật ong rừng thật không em?”
Cô bán hàng mỉm cười, mắt không chớp:
– “Thật mà chị. Em có cha có mẹ đàng hoàng, đâu dám lừa ai!”
Tôi nếm thử. Mật nhạt thếch, vị đường hóa học lộ rõ.
Nhưng điều khiến tôi chát miệng – không phải vị mật, mà là cách người ta lấy danh dự cha mẹ mình ra làm tem chống hàng giả.
Chúng ta đang sống giữa một thời đại kỳ lạ,
nơi mỗi lời gian dối đều kèm theo một lời thề… và một gương mặt ngoan hiền.
Nơi mà sự tử tế không còn được chứng minh bằng hành vi,
mà bằng những cái tên không có mặt ở đó để lên tiếng.
Nhưng bạn biết không?
Sự thật không cần thề thốt.
Nó chỉ cần một người dám sống ngay thẳng, dù chẳng ai hỏi – vẫn không lừa.
Dù không ai nhìn – vẫn không giả.
2. Chúng ta đang sống trong một xã hội mà hàng giả không chỉ nằm trên kệ siêu thị nhà thuốc–
mà len lỏi vào từng ngóc ngách của cuộc sống.
Giả trong niềm tin. Giả trong đạo đức. Giả trong cả những lời rao giảng tử tế.
Người ta có thể rao giảng từ bi – nhưng lại bán nhang tẩm hóa chất.
Có thể đeo chuỗi hạt, mặc áo lam – nhưng đứng sau là cả một hệ thống lừa người nghèo, người bệnh.
Sự giả dối ngày nay không còn lén lút.
Nó biết đóng vai thầy cô, doanh nhân, nhà từ thiện.
Biết lên sóng truyền hình, biết nói lời nhân nghĩa, và quan trọng nhất:
nó biết khóc.
Một giọt nước mắt giả – nếu đủ khéo – có thể khiến cả cộng đồng thương xót, chia sẻ, tung hô…mà không ai hay rằng mình đang tiếp tay cho một vở diễn.
3. Tôi từng tham dự một buổi hội thảo ra mắt sản phẩm.
Người đại diện – trẻ trung, chỉn chu, nói chuyện như rót mật vào tai – đứng trên sân khấu và nói:
“Chúng tôi làm sản phẩm bằng sự tử tế. Mỗi hộp, mỗi chai – là một lời tri ân gửi đến cộng đồng.”
Khán phòng rưng rưng. Một số nhà báo lau nước mắt. Truyền thông tung hô. Người ta gọi đó là “năng lượng chữa lành.”
Nhưng rồi, vài tuần sau, một bản kiểm nghiệm từ phía người tiêu dùng được lan truyền trong âm thầm.
Kết quả cho thấy: thành phần sản phẩm chứa chất bị cấm trong tiêu chuẩn an toàn. Trái hoàn toàn với những lời hứa trên nhãn mác và sân khấu.
Một vài trang nhỏ đăng tin. Một vài tài khoản lên tiếng.
Rồi tất cả… biến mất. Không một cuộc họp báo xin lỗi. Không một lời thừa nhận. Chỉ có… những phong bì âm thầm và những cú điện thoại im lặng.
Còn người sáng lập kia – vẫn tiếp tục talkshow. Vẫn tiếp tục truyền cảm hứng.
Vẫn tay đặt lên ngực – nói về cái gọi là “sứ mệnh phụng sự xã hội.”
Tôi không trách. Chỉ tự hỏi:
Khi sự dối trá có thể thuê được micro, chi trả cho truyền thông, và diễn vai thánh thiện… thì liệu còn ai đủ tỉnh táo để nhận ra đâu là chân thật?
Tôi không sợ sản phẩm độc.
Tôi sợ sự ngụy biện đã trở thành một thứ đạo đức mới.
Và tiền – giờ đây không chỉ mua được im lặng. Nó còn mua được cả… niềm tin.
4. Một đứa trẻ từng viết trong bài kiểm tra Tập làm văn:
“Khi lớn lên, con muốn trở thành người bán hàng tử tế.”
Cả lớp cười rần lên.
Cô giáo hơi sững lại, rồi hỏi:
– “Vì sao con lại chọn nghề ấy?”
Đứa bé đáp, không do dự:
– “Vì mẹ con từng mua một hộp sữa non ‘xách tay từ Mỹ’.
Mở ra toàn bột kem trộn hương liệu, hương vị khác hẳn mọi lần. Mẹ con gọi lại, người ta chỉ nói:
‘Chị cứ nghi ngờ, ai mà lại làm giả hộp sữa làm gì chị?!?'
Đứa trẻ đó chưa học xong cấp 2,
nhưng nó đã hiểu rằng: có những câu quảng cáo ngọt hơn cả lời ru –
nhưng phía sau lại là một sự thật rất chát.
5. Trong đạo Phật có câu: “Một lời dối – là một nh: át chém vào đức.”
Lừa một người – không chỉ lấy của họ một món tiền. Mà còn lấy đi niềm tin, khả năng tin vào cái thiện, cái thật. Và đó mới là tổn thất lớn nhất.
Một người bị lừa – có thể mất vài triệu. Nhưng mất luôn niềm tin – là mất cả ánh sáng soi đường.
6. Xã hội hôm nay tung hô cái khôn lỏi. Xảo quyệt được gọi là ‘giỏi xoay xở’.
Người thật thà bị gọi là ‘ngây thơ’, là ‘không biết sống’.
Nhưng luật nhân quả – không ai đánh bóng được.
Bạn lừa một người – có thể bạn kiếm được một khoản. Nhưng có thể phải trả nghiệp bằng 10 năm bệnh tật, chồng vợ bất hoà, nhà cửa u ám.
Có những món nợ – không ai đòi, nhưng vũ trụ không bỏ sót.
7. Tôi từng chứng kiến một người cha – từ tay trắng mà giàu lên nhờ lươn lẹo lừa lọc.
Nhưng con ông, dù được học trường quốc tế, có xe đưa đón – đến năm 18 tuổi thì trầm cảm.
Vì một lần, cậu bé nghe người ta gọi cha mình là “thằng l:ừa đảo bọc vàng.”
Tiền có thể nuôi con lớn. Nhưng danh dự – mới giúp con đi thẳng người giữa đời.
8. Có những người tưởng mình khôn. Nhưng không biết rằng – khi họ ngủ say trên đống tiền lừa đảo – là khi con họ mất ngủ.
Vợ họ bất an. Họ thấy lạnh trong căn biệt thự sang trọng.
Bởi không ngọn nến nào sáng mãi – nếu nó được thắp lên từ dầu gian dối.
Không bàn thờ nào linh – nếu bên dưới là tiền bạc nhúng chàm.
9. Vậy nên, nếu bạn vẫn còn giữ được chút niềm tin – xin đừng gập nó lại.
Hãy bán đúng giá, lời lãi trong 1 khoảng. Làm đúng tâm. Giữ một ngọn đèn lương tri – dù nhỏ, nhưng cháy thật.
Dù người ta gọi bạn là ‘khờ’, là ‘không biết thời’ – thì bạn vẫn đang để lại cho con cháu một thứ quý hơn cả tiền: lòng trong sạch.
Vì một đất nước có thể thiếu giàu. Nhưng nếu thiếu người sống thật – thì chẳng còn gì để tin.
Khi bóng tối lên ngôi, xin làm ngọn đèn cuối cùng.
Nhỏ thôi –nhưng không dối.
Le lói thôi-nhưng không tắt.
Và bạn biết không?
Người tử tế – không cần giấu mặt.
Chỉ có kẻ giả tạo – mới sợ ánh sáng.
Hoàng Nguyên Vũ
