07/10/2025
💻 TikTok, Facebook, AI: Công cụ giải trí hay công cụ giám sát?
Foucault từng khẳng định: quyền lực không nằm trong tay một chủ thể duy nhất, mà vận hành khắp nơi, thấm vào từng thiết chế, từng thực hành đời sống. Chính vì thế, để hiểu quyền lực hôm nay, ta không thể chỉ nhìn vào luật pháp hay chính trị, mà phải soi vào những công nghệ tưởng chừng vô hại nhất.
TikTok, Facebook hay AI đều được giới thiệu như công cụ phục vụ nhu cầu giải trí, giao tiếp, hỗ trợ sáng tạo. Nhưng từ góc nhìn Foucault, chính những nền tảng này lại cho thấy một hình thức giám sát mới: dữ liệu cá nhân được khai thác để phân loại, dự đoán và định hướng hành vi người dùng. Quyền lực ở đây không đến từ áp đặt, mà từ sự “tự nguyện” tham gia của chúng ta - khi like, share, để lại dấu vết kỹ thuật số (digital footprint) mỗi ngày.
Điều Foucault nhấn mạnh là: quyền lực hiện đại không cần nhà tù hữu hình, nó tồn tại ở những mạng lưới vô hình. Và trong kỷ nguyên số, mạng xã hội hay AI chính là những không gian nơi quyền lực ấy vận hành tinh vi nhất: vừa làm cuộc sống thuận tiện hơn, vừa khiến con người trở thành đối tượng được quản trị liên tục.
📖 Michel Foucault – Sara Mills (Khải Minh Books)