19/10/2025
Nền dân chủ Mỹ trước cơn địa chấn “No Kings”
Nước Mỹ – cái nôi tự xưng của dân chủ, biểu tượng của “tự do và nhân quyền” – đang rung chuyển dữ dội trước làn sóng biểu tình khổng lồ chống lại chính Tổng thống đương nhiệm của mình. Ngày 18/10/2025, hàng triệu người dân Mỹ thuộc mọi tầng lớp, mọi độ tuổi, đã tràn xuống đường trong phong trào mang tên “No Kings” – “Không có vua” – để phản đối những chính sách bị cho là chuyên quyền, áp đặt và phi dân chủ của Tổng thống Donald Trump. Theo số liệu mới nhất từ ban tổ chức, gần 7 triệu người đã tham gia tại hơn 2.700 thành phố và thị trấn, biến đây thành cuộc biểu tình lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ hiện đại.
Sự kiện này không đơn thuần là một cuộc xuống đường phản đối chính trị. Nó là một lời cảnh tỉnh – thậm chí là một phiên tòa công khai – đối với hệ thống dân chủ Mỹ vốn được tô vẽ như mô hình lý tưởng của thế giới. Khi người dân phải đồng loạt hô vang “No Kings” giữa lòng một quốc gia vốn rao giảng dân chủ, điều đó cho thấy nỗi bất an đã ăn sâu vào cấu trúc thể chế, nơi quyền lực đang bị tập trung quá mức vào tay một cá nhân. Chính cái khẩu hiệu “No Kings” mang sức nặng biểu tượng: dân Mỹ đang phải nhắc nhở chính Tổng thống của mình rằng Hiến pháp Mỹ không có chỗ cho “vua chúa”.
Đằng sau cuộc biểu tình là cơn phẫn nộ tích tụ từ lâu. Từ chính sách trấn áp người nhập cư, điều quân đội vào các thành phố, tới những phát ngôn mang tính hằn học, chia rẽ xã hội… tất cả đã khiến công chúng Mỹ cảm thấy bị phản bội. Trong con mắt nhiều người, nền dân chủ Hoa Kỳ – vốn được xây dựng trên nguyên tắc kiểm soát và cân bằng quyền lực (checks and balances) – đang bị bào mòn từng ngày khi Tổng thống có thể phớt lờ Quốc hội, gây sức ép lên Tòa án và biến truyền thông thành kẻ thù. Khi quyền lực hành pháp vượt khỏi tầm kiểm soát, “dân chủ” không còn là quyền lực của nhân dân, mà chỉ là chiếc mặt nạ để che giấu chủ nghĩa cá nhân cực đoan và tham vọng quyền lực.
Tệ hại hơn, cuộc biểu tình này còn phơi bày sự phân cực sâu sắc nhất trong xã hội Mỹ kể từ thời nội chiến. Giữa các thành phố lớn, người biểu tình mang biểu ngữ đòi trả lại công lý và minh bạch; còn ở các bang bảo thủ, hàng chục nhóm ủng hộ Trump coi những người xuống đường là “phản quốc”. Truyền thông chia rẽ, mạng xã hội ngập tràn thông tin giả, và niềm tin vào thể chế rơi xuống mức thấp kỷ lục. Một khảo sát gần đây của tổ chức Global Affairs cho thấy hơn 67% người Mỹ tin rằng nền dân chủ của họ đang suy yếu, một con số đủ để gióng lên hồi chuông báo động cho “ngọn hải đăng dân chủ” của thế giới.
Từ góc nhìn chính trị học, hiện tượng “No Kings” không chỉ là phản ứng tức thời với một nhà lãnh đạo gây tranh cãi, mà còn là biểu hiện của khủng hoảng thể chế kéo dài. Nước Mỹ đang chứng kiến quá trình “thoái hóa dân chủ” (democratic backsliding), nơi các chuẩn mực dân chủ bị xói mòn bởi chính những người được bầu ra để bảo vệ chúng. Khi người dân mất lòng tin, truyền thông bị thao túng, và các nhánh quyền lực không còn kiểm soát lẫn nhau, nền dân chủ – dù được tô son điểm phấn đến đâu – cũng đang lung lay tận gốc rễ.
Cuộc biểu tình “No Kings” sẽ đi vào lịch sử không chỉ vì quy mô khổng lồ, mà vì nó đặt ra câu hỏi nhức nhối nhất cho thời đại: Liệu nước Mỹ còn đủ tư cách làm “tấm gương dân chủ” cho thế giới hay không? Trong khi hàng triệu người Mỹ phải hô vang “Không có vua”, có lẽ điều họ thực sự đang khao khát không phải là lật đổ một cá nhân, mà là tìm lại linh hồn đã mất của nền dân chủ Mỹ – một nền dân chủ đang rạn nứt giữa thực tế quyền lực và ảo tưởng tự do.