07/11/2025
"Đá lạ" – Khi những khối đá biết kể chuyện
_____________
Với nhiều người, Hạ Long là biểu tượng của sự hùng vĩ và kỳ ảo – nơi biển khơi giao hòa cùng núi đá vôi tạo nên một trong những cảnh quan ngoạn mục nhất thế giới. Nhưng với nhiếp ảnh gia Thịnh Lê, Hạ Long không chỉ là “đá và nước”. Trong mắt ông, mỗi khối đá là một hình thể sống động, một cấu trúc mang linh hồn. Và hành trình đi tìm “linh hồn của đá” ấy đã kết tinh trong cuốn sách ảnh "Đá lạ", vừa được Nhà xuất bản Mỹ thuật ấn hành năm 2025.
Thịnh Lê kể lại, lần đầu ông đến vịnh Hạ Long vào mùa thu năm 2006. Khi con thuyền tiến sâu vào vịnh trong buổi chiều ấm áp, ông có cảm giác như đang bước vào một bức tranh thủy mặc kỳ diệu, nơi những đảo đá muôn hình vạn trạng hiện ra giữa làn sương mỏng. “Bị mê hoặc bởi kết cấu độc đáo của những đảo, tôi biết chắc mình sẽ quay lại một ngày nào đó để chụp ảnh những đá lạ này,” ông viết trong lời mở đầu.
Ba năm sau, lời hứa ấy thành hiện thực. Đầu năm 2008, Thịnh Lê trở lại Hạ Long, bắt đầu hành trình sáng tác. Ông chọn sống trên một nhà thuyền nhỏ ở làng chài nổi Vung Viêng, cách bờ hơn 13 km. Không đi theo những tour du lịch ồn ào, ông dành hàng tháng trời để lặng yên quan sát, chờ đợi ánh sáng, và lắng nghe từng chuyển động của thiên nhiên.
“Lang thang trên vịnh giống như đang đi lạc trong một thiên đường nhiếp ảnh – mỗi lần thuyền rẽ, trước mắt tôi lại mở ra một khung cảnh đầy bất ngờ,” ông kể.
Khác với hầu hết những bộ ảnh về Hạ Long thường nhấn mạnh sự hùng vĩ, Thịnh Lê chọn đi ngược dòng. Ông đưa ống kính tiến gần vào từng khối đá, quan sát cấu trúc địa chất, đường vân, vết bào mòn của thời gian. Dưới góc nhìn ấy, mỗi phiến đá trở thành một tác phẩm điêu khắc của thiên nhiên – có khối gợi hình mẹ con, có khối như mũi giáo hướng ra biển, lại có khối khiến người xem liên tưởng đến một thiền sư tĩnh tọa giữa không gian vô tận.
Bố cục tối giản, ánh sáng dịu, và khoảng không rộng lớn bao quanh tạo nên một cảm giác thiền định sâu lắng – như thể người xem đang bước vào một khu vườn đá thiền của tạo hóa.
Toàn bộ ảnh trong "Đá lạ" đều được thể hiện bằng tông đen trắng, một lựa chọn táo bạo giữa thời đại của những bức ảnh du lịch rực rỡ sắc màu. Thịnh Lê lý giải: “Tôi không muốn người xem bị phân tán bởi màu nước hay màu trời. Tôi chỉ muốn giữ lại hình và khối – thứ mà đá muốn kể.”
Chính nhờ thế, ánh sáng, cấu trúc và đường nét của từng khối đá hiện ra rõ ràng, mạnh mẽ mà vẫn tĩnh lặng. Những mảng tối – sáng đan xen tạo chiều sâu, khiến mỗi bức ảnh như một bản giao hưởng thị giác về sự bền bỉ và tĩnh tại của thời gian.
Cuốn sách ảnh được thực hiện xuyên suốt gần hai mươi năm, gồm những tác phẩm chụp trong nhiều chuyến đi xa và cả những chuyến đi cùng gia đình. Năm 2023, Thịnh Lê trở lại Hạ Long để hoàn thiện những khuôn hình cuối cùng, kết thúc hành trình sáng tác dài hơi đầy tâm huyết.
Trong lời kết, ông viết: “Trong suốt nhiều thế kỷ qua, các nhà thơ đã dùng những câu từ đẹp đẽ để diễn tả cảm xúc khi đứng trước vịnh Hạ Long. Tôi dùng hình để tiếp nối cảm xúc ấy.”
Sách trích dẫn những câu thơ cổ và hiện đại – từ Nguyễn Trãi đến Xuân Diệu – như một sợi dây giao thoa giữa nhiếp ảnh và thi ca:
“Lộ nhập Vân Đồn sơn phúc sơn,
Thiên khôi địa thiết phó kỳ quan...”
(Nguyễn Trãi)
"Đá lạ" được xuất bản song ngữ Việt – Anh, khổ lớn, in trên giấy mỹ thuật cao cấp, do Nhà xuất bản Mỹ thuật ấn hành. Với độc giả yêu nhiếp ảnh, đây không chỉ là một ấn phẩm nghệ thuật, mà còn là tư liệu quý về cách tiếp cận một chủ đề quen thuộc bằng góc nhìn mới – tập trung vào Hình – Khối – Ánh sáng – Cảm xúc.
"Đá lạ" không chỉ là một cuốn sách ảnh – đó là một lời nhắc nhở dịu dàng rằng thiên nhiên luôn ẩn chứa vẻ đẹp mà ta chỉ thấy khi biết dừng lại và lắng nghe. Những bức ảnh tĩnh lặng của Thịnh Lê không chỉ ghi lại hình dáng của đá, mà còn gợi mở câu chuyện về thời gian, về sự sống và về chính tâm hồn con người trước vẻ đẹp nguyên sơ của vũ trụ.
