23/05/2025
TỰ HỌC
Tôi vừa đọc lại cuốn Tôi Tự Học của danh sĩ Nguyễn Duy Cần – một cuốn sách cũ nhưng giá trị thì chẳng bao giờ lỗi thời. Và trong thời đại AI đang “lên ngôi” như hiện nay, tôi lại càng thấy cái triết lý “học để rèn đạo đức và tư duy” trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Bạn có để ý không? Hành trình học của chúng ta từ mẫu giáo đến cấp 3 – thực chất chỉ là quá trình rèn luyện nhân cách, kỷ luật, tư duy logic, cách cư xử với người và với đời. Còn lại, kiến thức tổng quát như toán, văn, sử, địa… hoàn toàn có thể tự học. Và thực tế, sau này bước chân vào đời, có mấy ai dùng lại định lý Pitago hay công thức tính vận tốc nữa đâu?
AI có thể giúp trẻ tra cứu thông tin, tóm tắt bài học, luyện tập kiến thức… nhưng nếu chỉ biết dựa dẫm vào AI thì trẻ em sẽ dần mất đi khả năng tự đặt câu hỏi, tự khám phá, tự tư duy. Mà bạn biết rồi đấy, tư duy mới chính là thứ làm nên con người – còn kiến thức thì Google biết hết!
Chúng ta không cần biến con mình thành thiên tài ở tuổi lên 8. Điều quan trọng là:
• Dạy trẻ biết tò mò với thế giới.
• Biết sai, biết sửa, biết nhận lỗi.
• Biết chăm chỉ, biết tập trung.
• Biết chơi, biết chia sẻ.
• Biết quý trọng sự cố gắng – thay vì chỉ quan tâm tới điểm số.
Chúng ta đang sống trong một thời đại mà AI sẽ thay thế hàng triệu công việc. Nhưng thứ AI không thay thế được – là ĐẠO ĐỨC và TƯ DUY CON NGƯỜI.
Vậy nên nhiệm vụ của chúng ta không phải là “nạp kiến thức” vào đầu trẻ càng nhiều càng tốt. Mà là: truyền cảm hứng học hỏi, tạo điều kiện để trẻ được thử – được sai – được hiểu – được lớn.
Học để làm người trước, rồi mới học để đi làm.
Nguyễn Duy Cần đã nói điều đó cách đây gần 100 năm. Và hôm nay, giữa thời đại AI, câu nói ấy vẫn đúng từng chữ.
