28/02/2025
Tôi luôn nhớ về cuộc phỏng vấn, thực ra là một cuộc lắng nghe kéo dài gần 5 giờ đồng hồ với ông Bùi Quang Vinh (tôi gọi là chú), nguyên Ủy viên B*H TW Đảng, nguyên Bộ trưởng Bộ Kế hoạch & Đầu tư. Với tỉnh Lào Cai, ông gắn bó 35 năm, kinh qua nhiều vị trí công tác trước khi làm Chủ tịch UBND tỉnh, rồi Bí thư Tỉnh ủy.
Quãng thời gian đó đủ để ông thấu hiểu mọi nhẽ, và đặc biệt là chứng kiến trọn vẹn giai đoạn Lào Cai “vươn mình” lần thứ nhất, từ thế cuối đường, trở thành cầu nối; từ tỉnh nghèo khó nhất, nay vững vàng hướng tới tương lai là cực tăng trưởng, trung tâm kết nối giao thương.
Hôm nay (28/2), tỉnh Lào Cai công bố một loạt quyết định thành lập các cơ quan, đơn vị; điều động, bổ nhiệm nhiều vị trí lãnh đạo, quản lý các cấp. Đây là thời điểm có tính “bước ngoặt” trong việc tinh gọn, sắp xếp lại tổ chức, bộ máy của tỉnh Lào Cai, để cùng với cả nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình phát triển mạnh giàu, thịnh vượng.
Ở một thời điểm có thể đánh dấu Lào Cai “vươn mình” lần thứ 2, tôi xin đăng tải một phần ghi chép của mình trong gần 5 giờ đồng hồ như đã nói, để những ai quan tâm đến Lào Cai có thể hiểu hơn về vùng đất này. Chỉ “một phần” thôi nhưng cũng rất dài rồi, để đọc hết, bạn cần kiên nhẫn.
-----------------------------------
LÀO CAI – HIỆN THÂN CỦA TINH THẦN SÁNG TẠO VƯỢT KHÓ
Phá thế “cuối đường hầm”
Lịch sử hơn 30 năm kể từ ngày tái lập của tỉnh Lào Cai có rất nhiều điều đáng nói, đáng để tự hào. Nhưng ở đây, tôi (ông Bùi Quang Vinh) chỉ nói về giai đoạn 2001-2010, giai đoạn mà Lào Cai đã có những sáng tạo vời để khơi thông mọi điểm nghẽn, tạo tiền đề cho phát triển bứt phá.
Nếu như 10 năm đầu (1991-2000) là giai đoạn tái thiết, ổn định lại tình hình sau tái lập, thì đây là lúc Lào Cai phải nghĩ đến chuyện sẽ phát triển như thế nào? theo hướng nào? để mà phát huy được những tiềm năng, lợi thế và khắc phục dần những điểm không thuận lợi. Là một người làm công tác kế hoạch nhiều năm, tôi xem đây là vấn đề cốt lõi đối với bất kỳ một địa phương nào, hay cả ở tầm quốc gia thì cũng vậy. Rất may mắn là ở thời điểm những năm 2000, đứng đầu cấp ủy, chính quyền tỉnh đều là những người đã từng lăn lộn, giàu nhiệt huyết, giàu kinh nghiệm, và đặc biệt là luôn khao khát cống hiến cho sự phát triển của Lào Cai. Thế nên chúng tôi đã chụm vào nhau để mà cùng tính toán, phân tích, nhìn nhận cả những khó khăn, hạn chế, lẫn lợi thế và cơ hội để đưa ra quyết định. Khi ấy, chúng tôi đã suy nghĩ rất nhiều đến vị trí của Lào Cai, và việc phải làm thế nào để nó trở thành vị thế. Trước đây khi biên giới căng thẳng, xung đột, thì vị trí của chúng ta như là ngõ cụt, là điểm cuối của “đường hầm”, làm gì có ai đến để mà buôn bán, đầu tư, hay du lịch? Vậy nên bài toán đặt ra là phải biến điểm cuối của “đường hầm” ấy trở thành đầu cầu ánh sáng, là nơi kết nối, hợp tác, thúc đẩy giao thương. Và chìa khóa thực ra nằm ở quan điểm của các nhà lãnh đạo và cách làm mà thôi.
Thế hệ chúng tôi vẫn có những khác biệt về nhận thức trong các mối quan hệ đối ngoại. Điều này cũng dễ hiểu thôi, bởi nó chịu tác động của lịch sử quan hệ trước đó. Nhưng có một thực tế rất rõ ràng là với vị trí của mình, Lào Cai chỉ có thể phát triển được khi biên giới hòa bình, hữu nghị, trở thành đất lành, để mọi người có thể đến đó làm ăn, sinh sống, giao thương. Và rất may là sau thời điểm tỉnh Lào Cai tái lập ít năm thì quan hệ Việt Nam – Trung Quốc cũng tốt dần lên. Vậy nên Đảng bộ tỉnh xác định ngay là phải tận dụng cơ hội này để khơi thông hợp tác giữa tỉnh Lào Cai với tỉnh Vân Nam, xem Vân Nam và cả vùng Tây Nam, Trung Quốc là một thị trường lớn của nước mình, vì lúc đó nhu cầu xuất nhập khẩu hàng hóa, nhất là nông sản của các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long đã rất lớn rồi, và chúng ta cũng cần nhập khẩu nhiều thứ cho sản xuất và đời sống. Cho nên từ năm 2001 thì quan điểm biến Lào Cai trở thành cầu nối giữa Việt Nam, các nước Asean với thị trường Tây Nam, Trung Quốc bắt đầu xuất hiện và được cả nước biết đến. Lãnh đạo 2 tỉnh Lào Cai và Vân Nam khi đó cũng có chung nhận thức là cần phát triển mạnh mẽ quan hệ thông thương nên hàng năm đều tổ chức đoàn cấp cao qua lại làm việc, cùng thiện chí thực hiện mục tiêu đưa Lào Cai – Vân Nam trở thành một hình mẫu trong quan hệ ở cấp địa phương giữa 2 nước Việt Nam – Trung Quốc. Nhờ vậy mà rất nhanh chóng, cửa khẩu Quốc tế Lào Cai đã trở thành 1 trong 3 cửa khẩu lớn ở phía Bắc, cùng với Đồng Đăng và Móng Cái.
Sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế cửa khẩu đã giúp nâng tầm vị thế của Lào Cai, nhất là từ khi Chính phủ 2 nước thống nhất hình thành 2 hành lang, một vành đai kinh tế, trong đó có hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, gắn với hợp tác tiểu vùng Mekong mở rộng. Và từ đây cũng bắt đầu những câu chuyện khác, câu chuyện về nhu cầu cấp thiết phải phát triển hạ tầng giao thông kết nối và mở rộng không gian đô thị của tỉnh.
Xây dựng đô thị Lào Cai – Cam Đường
Sau năm 2000, người Lào Cai bắt đầu cảm nhận thấy sự chật chội của không gian đô thị tỉnh lỵ. Diện tích của thị xã Lào Cai cũ quá nhỏ bé để phát triển. Đặc biệt là khi Lào Cai trở thành một cầu nối kinh tế - chính trị quan trọng như vậy thì có rất nhiều doanh nghiệp đến đây tham gia đầu tư, kinh doanh, cần mở rộng khu vực tập kết hàng hóa, xây dựng các nhà máy sản xuất, chế biến… Đó là chưa kể hàng loạt các cơ quan, đơn vị của Trung ương và các tỉnh, thành phố cũng muốn đặt văn phòng đại diện. Vậy nên không gian của thị xã Lào Cai cũ không thể đáp ứng nổi, nó như một tấm áo đã chật.
Thường trực 3 bên ngày đó (anh Tráng A Pao là Bí thư, tôi là chủ tịch HĐND, anh Giàng Seo Phử là Chủ tịch UBND tỉnh) chúng tôi đã bàn bạc và thống nhất về việc xin chủ trương sáp nhập 2 thị xã Lào Cai và Cam Đường lại, sau đó làm một trục đường lớn nối giữa 2 đô thị và xây dựng chính điểm nối này thành trung tâm hành chính mới của tỉnh.
Thế nhưng quy trình để nhập 2 thị xã lại không đơn giản, không phải mang tính hành chính, mà quan trọng là quy hoạch. Cho nên Lào Cai phải thuê Viện quy hoạch đô thị nông thôn của Bộ Xây dựng tham gia làm quy hoạch và lãnh đạo tỉnh đã trực tiếp trình bày, bảo vệ quy hoạch. Quan hệ đối ngoại của tỉnh vào thời điểm này cũng đã rất rộng mở, cho nên chúng tôi có điều kiện tham khảo thêm cả ý kiến của các chuyên gia Thụy Điển, rồi chuyên gia Pháp cho bản quy hoạch, vì thế mà sau này chúng ta có thể thấy là đô thị mới của Lào Cai hiện đại và mang giá trị sinh thái cao như thế nào.
Vào ngày 1/10/2001, tức là đúng vào dịp kỷ niệm 10 năm tái lập thì tỉnh Lào Cai khởi công xây dựng tuyến đường trục chính Lào Cai - Cam Đường, ngày đó còn gọi là đường 58 (thực ra là 58,5 mét), bây giờ là đại lộ Trần Hưng Đạo. Có rất nhiều ý kiến về con đường này, kể cả ở các Bộ, ngành TƯ cũng đặt ra câu hỏi tại sao lại làm đường to như thế, rồi thì tiền đâu mà làm? Khiến cho lãnh đạo tỉnh phải đứng ra thuyết minh, bảo vệ rất nhiều lần. Chúng tôi lấy lại câu chuyện về việc xây dựng đường Hoàng Liên ra để làm ví dụ. Tôi nhớ đề xuất ban đầu là làm đường Hoàng Liên rộng 43 mét, nhưng rồi cứ tranh cãi mãi. Vì không có tiền, cộng thêm với chỗ khu đất Đài tưởng niệm và Đài Phát thanh - Truyền hình cũ hẹp quá, làm đường rộng thì phải lẹm vào hết đất làn dân cư hai bên, nên cuối cùng đã quyết định rút lại còn 27 mét, và giờ thì ai cũng thấy nó chật chội thế nào rồi. Vậy nên Lào Cai quyết tâm bảo vệ rằng để phù hợp với sự phát triển của tỉnh trong tương lai thì năm, sáu chục mét không có gì là rộng. Cuối cùng tại cuộc họp bảo vệ quy hoạch ở Bộ Xây dựng thì các đơn vị của Bộ và Bộ trưởng Bộ Xây dựng lúc đó là anh Nguyễn Mạnh Kiểm ủng hộ Lào Cai thông qua quy hoạch này.
Tôi kể chuyện này để thấy khi chúng ta xây dựng khu đô thị mới có nhiều cái vướng lắm, nhất là chuyện nguồn lực, làm cả một đô thị như thế hết rất nhiều tiền, cả hàng nghìn tỷ. Mà ngày đó nói chuyện nghìn tỷ thì ghê gớm lắm, không phải như bây giờ đâu. Thế thì chúng ta phải có cách để làm, phải sáng tạo và cân não lắm.
Cái khó không bó mà ló cái khôn, việc xây dựng các trụ sở hợp khối của chúng ta có nhiều sáng tạo, ít tiền nên càng phải làm cho đàng hoàng và quản lý thật chặt chẽ để tiết kiệm, tránh phải làm đi làm lại tốn kém. Khi đó tỉnh thành lập hẳn một Ban quản lý khu đô thị mới, làm gì có tỉnh nào làm như vậy đâu. Cái trung tâm hội nghị của tỉnh bây giờ, lãnh đạo Đảng, nhà nước, các Bộ ngành hay tỉnh bạn lên ai cũng thấy bên ngoài rất đơn giản mà bên trong hoành tráng, tiện nghi. Nhưng tôi nhớ là ngày đó mình xây dựng hết có hơn 100 tỷ thôi, rẻ đến mức khó tin, vì mình tiết kiệm và kiểm soát chặt chẽ tất cả các khâu. Tôi cũng nói thêm là công trình đó đẹp ở ý tưởng sáng tạo là chính. Ý tưởng từ bánh chưng, bánh dày đấy, bây giờ có thể nhiều người không biết đâu.
Trong quá trình xây dựng khu đô thị mới, Lào Cai đã lựa theo địa thế mà làm, đưa các trụ sở lên đồi cao, cốt rất cao, cứ không phải như cách mà nhiều nơi khác vẫn làm là san bằng đi tất cả. Đô thị mới Lào Cai giữ được hàng trăm hecta cây xanh giữa lòng thành phố, thành phố trong rừng, rừng trong thành phố, đó là cái đặc trưng, cái đẹp của một đô thị miền núi mà chúng ta đã tạo ra. Không gian đô thị Lào Cai giờ ai đến cũng đều đánh giá là đẹp, và với quy mô đó, nó còn đảm bảo phù hợp cho tương lai phát triển thêm nhiều năm nữa.
Xây dựng cơ bản xong đô thị mới thì lại phát sinh một điểm nghẽn khác, đặt ra nhu cầu bức thiết phải đầu tư, đó là hệ thống hạ tầng giao thông kết nối. Đúng là để phát triển được, lịch sử cần có những điểm nghẽn và nút thắt, thôi thúc sự sáng tạo để phát triển hơn.
Đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai:
Giai đoạn 2001-2010 là thời điểm mà kinh tế của khẩu của Lào Cai rất phát triển. Xe Container tấp nập từ các cảng biển ở Hải Phòng, Quảng Ninh và khu vực phía Nam đến xuất nhập khẩu hàng hóa. Quốc lộ 70 thì hẹp, quanh co đèo dốc nên tai nạn, ách tắc liên tục. Chúng ta muốn là cửa ngõ, muốn là cầu nối mà đường xá như thế thì cầu nối cái gì?
Vào đầu năm 2003, Lào Cai mời Thủ tướng Phan Văn Khải lên làm việc. Đó là sự kiện rất quan trọng, quyết định đến việc mở đường cao tốc. Tôi nhớ máy bay trực thăng vừa đỗ xuống quảng trường cũ thì lãnh đạo tỉnh đưa Thủ tướng ra luôn cửa khẩu để tận mắt chứng kiến cảnh hàng trăm xe Container và xe tải đỗ kín cửa khẩu. Thủ tướng hỏi một cậu lái xe ở tỉnh Tiền Giang, là đi đứng thế nào? cậu này trả lời là chúng cháu làm ăn thì lãi đấy, nhưng đường lên Lào Cai như thế này thì nguy hiểm lắm, thời gian đi dài ngày, phải chi phí rất nhiều.
Thế rồi trong cuộc làm việc với Thủ tướng, Lào Cai kiến nghị về việc mở đường cao tốc. Thủ tướng cũng đã chứng kiến rất nhiều hàng hóa từ phía Nam ra. Lãnh đạo Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Bộ Giao thông - Vận tải tháp tùng Thủ tướng sau đó phát biểu cũng đều ủng hộ đề xuất của Lào Cai và Thủ tướng Phan Văn Khải khi kết luận đã đồng ý về mặt chủ trương là cho xây dựng tuyến cao tốc từ Hà Nội lên Lào Cai. Thủ tướng nói: "Làm đường cao tốc Hà Nội - Lào Cai không phải cho Lào Cai mà là cho cả nước".
Từ chủ trương đến ngày khởi công gói thầu đầu tiên của tuyến cao tốc phải mất đến mấy năm. Vấn đề không chỉ là vốn mà còn loay hoay mãi với việc sẽ làm cao tốc bên tả ngạn hay bên hữu ngạn. Nếu làm bên tả ngạn thì tận dụng được Quốc lộ 70, nhưng mà vướng đủ thứ, chưa kể đến việc nếu làm bên đó, phương tiện không di chuyển được thì coi như Lào Cai bị chia cắt cả mấy năm trời. Thế nên cuối cùng thì quyết định làm bên hữu ngạn, và đó là quyết định vô cùng chính xác của Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Kế hoạch đầu tư, Hội cầu đường Việt Nam, đỡ đèo dốc, đỡ chi phí giải tỏa hơn rất nhiều.
Ngày 21 tháng 9 năm 2014, tức là sau hơn 5 năm khởi công thì chúng ta cắt băng khánh thành giai đoạn 1 đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai tại địa phận của Lào Cai. Đây là một ngày tràn đầy hạnh phúc của người Lào Cai, vỡ òa cảm xúc không thể diễn tả thành lời. Bởi đây là dự án quan trọng nhất, có ý nghĩa quyết định đối với sự phát triển của Lào Cai, phải là thiên thời, địa lợi, nhân hòa chúng ta mới có được con đường đó. Đó là dự án chiến lược, mang đến lợi ích lớn cho cả nước chứ không chỉ riêng Lào Cai. Tới đây thực hiện tiếp giai đoạn 2, từ Yên Bái lên Lào Cai cũng 4 làn xe, rồi nối tiếp đến Sa Pa, Lai Châu, Hà Giang, Tuyên Quang nữa thì sự ảnh hưởng, tác động, kết nối vùng, liên vùng của tuyến cao tốc này và của tỉnh Lào Cai sẽ càng lớn.
…
Nguồn Fb: Lê Trường Giang
![[✨ CHÚC MỪNG HỌC SINH ĐẠT THÀNH TÍCH XUẤT SẮC KỲ THI HỌC SINH GIỎI QUỐC GIA 2024 - 2025 ✨]______________________________...](https://img4.medioq.com/268/602/630502982686028.jpg)
