05/10/2025
CỨU TRỢ SAO CHO ĐÚNG?
Những ngày qua, hình ảnh đồng bào mình oằn mình trong lũ lụt khiến lòng tôi không khỏi xót xa.
Mỗi khi thiên tai ập đến, tôi thấy một điều rất đáng quý ở người Việt mình, đó là tinh thần tương thân tương ái, “lá lành đùm lá rách”. Mỗi khi đồng bào gặp nạn, luôn có hàng triệu trái tim sẵn sàng hành động, sẻ chia. Với tôi, đây là những nghĩa cử đầy cao đẹp và nhân văn.
Tuy nhiên, tôi cũng muốn chia sẻ góc nhìn thế này: Cứu trợ không chỉ là việc cho đi vật chất, mà còn là một bài học về tâm lý hành xử. Lòng tốt, nếu thiếu đi sự hiểu biết đúng đắn và sự quan sát cẩn trọng, rất dễ dẫn đến những hệ lụy không ngờ, thậm chí làm tổn thương người nhận và tạo ra sự hỗn loạn đáng tiếc.
Tôi từng thấy báo chí đưa tin những chuyến hàng cứu trợ bị ùn ứ vì dư thừa thức ăn, bánh mì… trong khi người dân lại cần nước sạch. Hay những bộ quần áo cũ được gửi đi trong khi người dân cần nhất là thuốc men và vật dụng vệ sinh. Điều này khiến tôi trăn trở rất nhiều, vì: Lòng tốt muốn phát huy đúng thì rất cần đi cùng trí tuệ.
Vậy, làm thế nào để cứu trợ một cách hiệu quả, văn minh?
Có 3 GIAI ĐOẠN quan trọng của việc cứu trợ:
1. Giai đoạn 1: "CẤP CỨU" – Khi nước đang dâng cao.
- Tâm lý bà con lúc này: Hoảng loạn, lo sợ, thiếu thốn mọi bề. Họ bị cô lập, không điện, không nước sạch.
- Thứ họ CẦN NHẤT: Không phải là mì gói, gạo… cần nấu hay quần áo thời trang. Mà là nước uống sạch, thực phẩm ăn liền dài hạn: bánh mì, lương khô, sữa hộp, áo phao, đèn pin, nến, và các loại thuốc men cơ bản... Đây là những thứ giúp họ sinh tồn ngay lập tức.
2. Giai đoạn 2: "PHỤC HỒI" – Khi nước bắt đầu rút.
- Tâm lý bà con lúc này: Mệt mỏi, đối mặt với ngổn ngang sau lũ, và lo sợ d ị c h b ệ n h.
- Thứ họ CẦN NHẤT: Không còn là đồ ăn liền. Mà là chất khử trùng, thuốc phòng ngoài da, thuốc đau bụng, dụng cụ dọn dẹp (xẻng, ủng, găng tay...), sách vở, cặp sách cho trẻ em để các con sớm quay lại trường…
3. Giai đoạn 3: "TÁI THIẾT" – Về lâu dài.
- Tâm lý bà con lúc này: Lo lắng về tương lai, về sinh kế đã mất, về nỗi đau mất mát tài sản, người thân…
- Thứ họ CẦN NHẤT: Không phải là những món quà vật chất dùng một lần. Mà là "cái cần câu". Thay vì chỉ mì gói, hãy ưu tiên các nhu yếu phẩm giúp họ tái sản xuất (vốn, con giống, hạt giống, công cụ lao động, sách vở cho trẻ em... ). Đây mới là sự giúp đỡ có chiều sâu, giúp họ tự đứng vững trên đôi chân của mình.
- Nếu có điều kiện, hãy tổ chức các buổi nói chuyện, chia sẻ về kỹ năng phục hồi sau thảm họa, giúp họ ổn định tâm lý và định hướng tương lai. Sự động viên đúng lúc, đúng cách đôi khi có giá trị hơn rất nhiều tiền bạc.
------------------------
GHI NHỚ 5 NGUYÊN TẮC VÀNG KHI CỨU TRỢ ĐỒNG BÀO:
1. HIỂU ĐÚNG NHU CẦU
- Thay vì gửi những thứ chúng ta "nghĩ" người gặp nạn cần, hãy tìm hiểu xem họ thực sự cần gì
- Liên hệ trực tiếp với các đội cứu hộ, ủy ban tại địa phương để nắm bắt tình hình thực tế
- Ưu tiên những vật dụng sinh hoạt thiết yếu: nước sạch, thuốc men, thực phẩm khô, đồ vệ sinh. Lưu ý về hạn sử dụng và đóng gói chống thấm nước.
2. TÔN TRỌNG NHÂN PHẨM
- Cứu trợ không phải là ban phát, bố thí, làm ơn, mà là sẻ chia
- Đóng gói hàng cứu trợ cẩn thận, không cần đẹp, nhưng rất cần sạch sẽ, lịch sự, - không nên gửi đồ cũ đã qua sử dụng nếu đã rách nát, không còn giá trị
- Luôn ghi nhớ: chúng ta may mắn hơn, chứ không phải tốt hơn họ
3. HỖ TRỢ DÀI HẠN
- Sau giai đoạn khẩn cấp, người dân cần được hỗ trợ tái thiết cuộc sống
- Cân nhắc hỗ trợ, đóng góp vào các quỹ xây dựng lại nhà cửa, cầu cống, trường học
- Hỗ trợ việc làm, sinh kế để họ tự đứng vững trên đôi chân mình
4. MINH BẠCH VÀ TRÁCH NHIỆM
- Chỉ ủng hộ những tổ chức, cá nhân có uy tín, được kiểm chứng
- Minh bạch tài chính, báo cáo thu chi, kết quả cứu trợ rõ ràng
- Mỗi đồng tiền, món quà đều trao gửi đến đúng tay người cần
5. BẢO VỆ CHÍNH MÌNH
- Không tự ý đến vùng lũ nếu không có chuyên môn cứu hộ
- Tuân thủ hướng dẫn của chính quyền và lực lượng chức năng
- Giữ an toàn cho chính mình, giúp người nhưng không nên để bản thân trở thành gánh nặng
Thêm nữa, đừng biến việc cứu trợ, từ thiện thành cuộc "chạy đua từ thiện", phông bạt hoặc gây ra những hình ảnh không đẹp. Ví dụ: chăm chăm phát quà để chụp ảnh, hay tập trung quá nhiều một chỗ khiến việc phân phối bị tắc nghẽn, gây mất trật tự.
Nếu bạn trực tiếp đi cứu trợ, hãy tắt điện thoại hoặc hạn chế quay phim, chụp ảnh người dân trong lúc họ đang yếu đuối nhất. Lòng tốt chân chính không cần sự công nhận từ bên ngoài.
—-----
Bạn thấy đó, hành động nhân ái, dù cao đẹp đến mấy, cũng cần một nền tảng hiểu biết đúng đắn (Chánh Kiến) để tránh những sai lầm vô tình. Khi chúng ta thấu hiểu tâm mình, biết phân biệt đâu là cảm xúc bộc phát (yếu tố vô minh), đâu là trách nhiệm sáng suốt (yếu tố trí tuệ), ta sẽ hành động một cách đa chiều và hiệu quả hơn.
Mọi thứ trong vũ trụ đều vận hành theo Quy luật Nhân Quả. Khi ta gieo những hạt mầm thiện nguyện bằng trí tuệ và sự thấu hiểu, quả nhận được sẽ là sự an lạc thực sự và giá trị bền vững cho cộng đồng. Hành trình quay về đi vào chiều sâu của tâm để hiểu luật và hành xử đúng mực chính là cách đánh thức ý nghĩa cuộc đời.
Khi chúng ta có được "cái nhìn" thấu suốt này, để mọi hành động của chúng ta không chỉ xuất phát từ một trái tim thiện lành, mà còn được dẫn đường bởi một trí tuệ sáng suốt.
Cho đi bằng trí tuệ chính là cho đi một cách trọn vẹn nhất. Hãy theo dõi kênh TRẦN VIỆT QUÂN để cùng nhau học cách sống và yêu thương có chiều sâu nhé.
