TIA SÁNG

13/08/2025

Các nhà nghiên cứu ở ĐHQG TPHCM, Trung tâm Khí tượng thủy văn Quốc gia và Viện Khoa học địa chất ứng dụng Karlsruhe, Viện Công nghệ Karlsruhe, ĐH Potsdam đã phát hiện ra hành động của con người làm khuếch đại tác động của xâm nhập mặn. Vì vậy, những chiến lược để làm giảm bớt tác động của xâm nhập mặn phải tính đến các đập thủy điện thượng nguồn.

Các nhà nghiên cứu ở ĐHQG TPHCM, Trung tâm Khí tượng thủy văn Quốc gia và Viện Khoa học địa chất ứng dụng Karlsruhe, Viện Công nghệ Karlsruhe, ĐH Potsdam đã phát hiện ra hành động của con người làm khuếch đại tác động của xâm nhập m....

12/08/2025

Xuất phát từ chủ trương xã hội hóa các dịch vụ công cách đây gần 20 năm, việc các cơ sở giáo dục đại học đua nhau tăng học phí gần đây có thể khiến giáo dục đại học của Việt Nam phát triển không bền vững.

Xuất phát từ chủ trương xã hội hóa các dịch vụ công cách đây gần 20 năm, việc các cơ sở giáo dục đại học đua nhau tăng học phí gần đây có thể khiến giáo dục đại học của Việt Nam phát triển không bền vững.

12/08/2025

Nhóm nghiên cứu do PGS. Phan Xuân Tân ở Chương trình Toàn cầu đổi mới sáng tạo và Trường Kỹ thuật thuộc Viện Công nghệ Shibaura, Nhật Bản, và TS. Hoàng Đình Cường ở trường Đại học FPT, Việt Nam, dẫn dắt đã phát triển một mô hình không giám sát mới để phát hiện và định vị bất thường công nghiệp (IAD) bằng cách sử dụng ảnh theo cặp đủ sáng và thiếu sáng.

Việc áp dụng các hệ thống phát hiện bất thường tự động trong quá trình sản xuất ngày càng được áp dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau như sản xuất ô tô, điện tử và dược phẩm.

12/08/2025

Di chỉ mái đá Ngườm (xã Thần Sa, tỉnh Thái Nguyên) vừa ghi nhận những phát hiện khảo cổ học đặc biệt quan trọng: bằng chứng cư trú của con người từ hơn 125.000 năm trước cùng dấu tích sử dụng lửa sớm nhất Đông Nam Á. Trong bối cảnh nghiên cứu Đá cũ ở châu Á, đây cũng là di chỉ có bằng chứng sử dụng sớm thứ hai ở châu Á. Những phát hiện này rất có giá trị để tìm hiểu và nghiên cứu thời đại Đá cũ ở Việt Nam và châu Á.

Di chỉ mái đá Ngườm (xã Thần Sa, tỉnh Thái Nguyên) vừa ghi nhận những phát hiện khảo cổ học đặc biệt quan trọng: bằng chứng cư trú của con người từ hơn 125.000 năm trước cùng dấu tích sử dụng lửa sớm nhất Đông Nam Á. Trong bối...

11/08/2025

Alfred North Whitehead từng nói: “Toán học là nỗ lực đặt lý trí vào giữa một vũ trụ đầy bất minh.” Phải chăng cũng chính vì thế, toán học còn là một trong những “ngôi nhà” – nơi phần hồn có thể an trú trong một thế giới hiện sinh tàn khốc, mà đạo Phật gọi là cõi tạm?

Xem xét toán học trong bối cảnh hiện sinh – nơi con người được định hình bởi lựa chọn, hành động và khát vọng giữa một thế giới vốn phi lý và bất định, nhất là trong thời đại ngày càng mất phương hướng – hy vọng góp phần ...

11/08/2025

Tia Sáng số mới chào bạn đọc,

Những quan điểm độc đáo, những cái nhìn thấu suốt và nhân văn là những gì mà chúng ta sẽ có trong số báo mới này.

Đằng sau mỗi số báo là những suy nghĩ và trăn trở của cả ê kíp Tia Sáng. Làm thế nào chúng ta có thể tiếp cận vấn đề một cách đúng đắn? làm thế nào chúng ta không bị những thông tin bề mặt đánh lừa? làm sao chúng ta có thể tìm được góc nhìn đúng đắn trước những vấn đề muôn hình muôn vẻ trong một thế giới không ngừng chuyển động này?

Trong số báo này, không thiếu những vấn đề như vậy. “Khoa học và tôn giáo” (GS. Pierre Darriulat) đề cập đến một trong những mối quan hệ gây tranh cãi trong nhiều thế kỷ. Vì sao các cuộc tranh luận về khoa học và tôn giáo lại dễ dẫn đến bế tắc? Theo quan điểm của GS. Pierre Darriulat, “khoa học chỉ nên giới hạn tham vọng của mình trong việc mô tả lại những gì ta quan sát được; tôn giáo nên tự giới hạn khao khát của nó trong việc gửi đến con người những thông điệp về cách đối nhân xử thế và những uẩn khúc đằng sau nó”.

Khi lật lại vấn đề này, ông mong muốn dưới góc độ khoa học, “chúng ta phải nhận thức được sự phức tạp của vấn đề, đặc biệt là khi nó liên quan đến những người thiểu số gần đây bị buộc phải đối diện với một thế giới hoàn toàn khác lạ với những gì họ từng sống hàng thập kỉ. Chúng ta phải nỗ lực hết sức để thúc đẩy tư duy lí trí và sự thấu hiểu, bao dung và tôn trọng”.

Từ câu chuyện gây tranh cãi giữa khoa học và tôn giáo, chúng ta chợt nhận ra rằng có những vấn đề của ngày hôm nay, nếu muốn hiểu một cách thấu đáo, cần rất nhiều thời gian và sự suy ngẫm. “Mua sắm online: Hạn chế hay gia tăng những chuyến đi trong đô thị?” (TS. Trương Thị Mỹ Thanh), “Greenwashing và Greenhushing: Hai thái cực ngăn cản ESG” (Phạm Thu Trang), ‘Chuyển đổi số trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử: Kinh nghiệm quốc tế và gợi ý cho Việt Nam” (TS. Lê Chí Dũng) hay “Cảm giác thuộc về: Một trụ cột vô hình của giáo dục đại học” (Mai Phúc Thịnh) đều là những lát cắt từ những lĩnh vực quen thuộc: giao thông đô thị; kinh doanh minh bạch - chuyển đổi bền vững; năng lượng hạt nhân – sự công khai minh bạch – an toàn hạt nhân; giáo dục đại học – chất lượng giáo dục đại học…

Dưới góc nhìn của người trong cuộc, chúng ta thấy đằng sau những khái niệm đó là những thực hành, những lối suy nghĩ mới mẻ và cơ chế giám sát để có thể giảm thiểu thiếu sót hoặc biến dạng méo mó có thể xảy ra mà suy cho cùng, cũng là để đem lại một xã hội tốt đẹp hơn.

Và để một xã hội tốt đẹp hơn là để một xã hội mà cái đẹp và cái tốt tồn tại: “Khi hậu hiện đại ngưng nổi loạn” (Nguyễn Vũ Hiệp); “AI có thể bắt chước các sắc thái hài hước của con người?” (Tô Vân dịch) ; “Thành phố trong album: Ký ức, nhiếp ảnh và khảo cổ đô thị Đà Lạt của Nguyễn Vĩnh Nguyên” (TS. Nguyễn Cảnh Chương); “Những nỗi hốt hoảng của cậu học sinh Törless: Căn bậc hai của bóng âm” (Hiền Trang); “Từ trang sách lên sân khấu opera: Trường hợp Manon” (Ngọc Anh dịch).

Có muôn vàn điều muốn nói với bạn đọc, có muôn vàn câu chuyện muốn kể nhưng có lẽ, trước hết, chúng ta sẽ cùng nhau đọc số báo mới này!

(link mua báo dưới comment)

11/08/2025

Các nhà thiên văn học đã khám phá ra một b**g bóng cực lớn của khí và bụi vũ trụ bao quanh một siêu sao đỏ khổng lồ - cấu trúc lớn nhất của các dạng b**g bóng đã được phát hiện ở dải Ngân hà. B**g bóng này có khối lượng lớn như mặt trời, đã được thổi từ một vụ suy sụp sao bí ẩn khoảng 4.000 năm trước.

Các nhà thiên văn học đã khám phá ra một b**g bóng cực lớn của khí và bụi vũ trụ bao quanh một siêu sao đỏ khổng lồ - cấu trúc lớn nhất của các dạng b**g bóng đã được phát hiện ở dải Ngân hà. B**g bóng này có khối lượng lớn nh...

11/08/2025

Một nghiên cứu liên ngành gồm nhiều trung tâm nghiên cứu ở Thụy Điển thực hiện, do các nhà khoa học ở ĐH Lund dẫn dắt đã chứng tỏ một mối liên hệ giữa việc ăn ít chất xơ và sự hiện diện của mảng bám không ổn định hoặc nguy cơ rủi ro cao trong động mạch vành – một dạng mảng có thể kích hoạt các cục máu đông và là nguyên nhân gây ra bệnh tim.

Một nghiên cứu liên ngành gồm nhiều trung tâm nghiên cứu ở Thụy Điển thực hiện, do các nhà khoa học ở ĐH Lund dẫn dắt đã chứng tỏ một mối liên hệ giữa việc ăn ít chất xơ và sự hiện diện của mảng bám không ổn định hoặc ngu...

10/08/2025

Nói như Törless, vạn vật đều có nhân đôi cuộc sống — “một cuộc sống thứ hai, một cuộc sống bí mật, không thể nhìn thấy, tất cả các vật” — cái phần ấy, không phải là bóng âm (vì bóng âm, hay cái bất thiện, bất toàn, cũng như những số âm, vẫn là cái nhìn thấy được và hiểu được), mà là căn bậc hai của bóng âm, nghĩa là khi ta gắng chia tách nó, tìm đường dây của nó, tổn thương nào, vực sâu nào, biến dạng thần kinh nào, hay khuyết tật bào quan nào đã tạo ra nó, thì ta không thể thực sự tưởng tượng ra.

Viết, phải chăng cũng là bình phương của một con số ảo, đưa tay vào hư vô để lấy ra một cái gì tròn đầy và có thực?

10/08/2025

Hầu hết các bức tranh đều là những hình ảnh tĩnh do các nghệ sĩ sáng tác. Nhưng nghệ sĩ Nhật Bản Akiko Nakayama đã ứng dụng hành vi của chất lưu để tạo ra những bức tranh động tuyệt đẹp trước khán giả xem trực tiếp.

Hầu hết các bức tranh đều là những hình ảnh tĩnh do các nghệ sĩ sáng tác. Nhưng nghệ sĩ Nhật Bản Akiko Nakayama đã ứng dụng hành vi của chất lưu để tạo ra những bức tranh động tuyệt đẹp trước khán giả xem trực tiếp.

10/08/2025

Sự phân phối của cải toàn cầu hiện thời là một chủ đề gây nhiều tranh cãi. Trong bối cảnh đó, khoa học xã hội nhân văn và kinh tế học đang tích cực tìm hiểu về sự phân tầng xã hội khởi sinh trong các cộng đồng người như thế nào và các quá trình đó diễn ra ở đâu.

Sự phân phối của cải toàn cầu hiện thời là một chủ đề gây nhiều tranh cãi. Trong bối cảnh đó, khoa học xã hội nhân văn và kinh tế học đang tích cực tìm hiểu về sự phân tầng xã hội khởi sinh trong các cộng đồng người như thế...

09/08/2025

Cớ sao người tốt lại gặp phải tai ương? Bệnh tật không chừa một ai. Nó vừa có thể giáng xuống một thánh nhân, cũng vừa có thể giáng xuống một tội nhân. Tuy nhiên, ngay cả trong đời sống thường nhật, câu hỏi này vẫn thường quẩn quanh bên ta cùng nỗi phiền muộn. Cuộc sống này quá đỗi ngắn ngủi, và những hành động tử tế thì lại không hề nhận được báo đáp. Dường như thế giới này là một chốn lạnh lẽo đầy ảm đạm. Vì sao lại thế?

Cớ sao người tốt lại gặp phải tai ương? Câu hỏi này đặc biệt thích hợp khi áp vào bối cảnh đại dịch. Bệnh tật không chừa một ai. Nó vừa có thể giáng xuống một thánh nhân, cũng vừa có thể giáng xuống một tội nhân. Tuy nhiên, n...