09/07/2025
CÁC BẠN TRẺ MỚI RA TRƯỜNG NÊN LÀM GÌ!
Bài này mình định viết từ lâu mà lười quá, mình viết ko để flex hay gì cả, chỉ là sau khi gặp gỡ nói chuyện 1 số bạn trẻ, nhất là các bạn GenZ đang loay hoay cũng như hoang mang định hướng nghề nghiệp nên muốn chia sẻ để các bạn trẻ có thêm góc nhìn cho bản thân.
Trước hết mình nhận thấy các bạn trẻ bây giờ có những ưu điểm:
- Năng động, cực kì sáng tạo, tiếp thu nhanh.
Vì tại thời kì này, ngay từ cấp 1,2,3 các bạn trẻ đã được tiếp xúc nhiều thông tin, sự kiện, nhiều vấn đề mà thời mình không có điều kiện để được biết và trải nghiệm
- Nhưng ngược lại mình thấy các bạn có những nhược điểm:
Nhanh chán, nhiều khi tự tin (quá mức), ngoại tại định hướng ( được định hình bằng các tác động bên ngoài như bạn bè, mạng xã hội, truyền thông nhiều hơn những thế hệ trước ) Cái tôi cá nhân cao. Và không giỏi trong việc nỗ lực, sắn sàng từ bỏ nếu không thích hoặc không vừa ý. Nhiều bạn thực sự ra trường xin việc với mong muốn: Công việc nhàn, lương cao, sếp tâm lý, …
Về bản thân mình, thực sự mình là một người có xuất phát điểm thấp. Học cấp 3 ở trường bình thường, chỉ có điều kiện đi học 01 năm tại trường thiết kế và bắt đầu xin việc đi làm. Xuất phát điểm là nhân viên thiết kế của phòng truyền thông. Thực sự là vị trí thấp nhất, lương thấp nhất tại phòng. Công việc chính của mình là dàn trang các bài báo, tạp chí, in ấn tài liệu, làm clipping report, burn đĩa ... và hàng lô các việc không liên quan khác. Lúc đó mình thực sự tự ti, vì ở phòng mình ai cũng giỏi, đều biết 2,3 ngoại ngữ. Nhân viên đều tốt nghiệp loại ưu, thủ khoa đầu ra, thủ khoa đầu vào. Đến thực tập còn phải rất xuất sắc tại trường, được giải thưởng hay được các thầy cô giáo giới thiệu mới xin được làm thực tập tại phòng mình.
Mình trước đó thích chụp ảnh nhưng sau 2,3 năm dành dụm chỉ đủ tiền mua máy 40D và lens kít và cũng tự học chụp ảnh chứ không hề qua trường lớp nào. (Khi đi mua máy mình mới biết phải có lens thì máy ảnh mới chụp được. Mình nghĩ cứ mua máy về tập chụp, khi nào có tiền thì mua lens sau). Công ty mình làm chuyên về truyền thông và sự kiện, và mỗi sự kiện đều thuê nhân sự chụp ảnh. Nhưng sếp mình khi đó vẫn bảo mình đi chụp. Tất nhiên là không hề có lương. Ở công ty mình cả chục người có máy ảnh xịn hơn mình, nhưng chả ai rảnh đi làm việc đó cả. Mọi người còn bảo mình rằng dở hơi, bỏ tiền mua máy xong đi chụp free cho công ty. Máy hỏng thì mình tự bỏ tiền sửa, lens tự bỏ tiền mua. Nhưng mình vẫn hàng ngày đi làm tối đi chụp sự kiện. Thậm chí, để ảnh được tốt hơn, có thời điểm mình còn đi vay nặng lãi để mua thêm ống kính để chụp, sau đó có lương thì trả. Sau gần 2 năm, công ty thấy rằng ảnh mình chụp có phần tốt hơn, sử dụng hợp cho truyền thông hơn nên bắt đầu trả tiền cho mình.
Mặc dù vậy, mỗi lần gửi ảnh cho báo chí đều bị chê là xấu, không dùng được. Vậy là mình quyết định xin làm cộng tác viên cho báo, để hiểu cách chụp ảnh cho báo chí.
Một đợt, phòng thay đổi cơ cấu, sẽ phải cắt giảm nhân sư. Một người sẽ cần làm nhiều việc hơn để có thể được ở lại. Sếp mình bảo mình tập làm proposal truyền thông. Mọi người ai cũng cười, bảo sếp rằng, ai lại để thiết kế đi làm proposal bao giờ. Mình thì không nghĩ vậy, từ đó mình quyết định đi học thêm các khóa học:
• Khoá truyền thông căn bản tại học viện báo chí tuyên truyền
• Khoá học truyền thông tại Elite Pr School
• Khoá học truyền thông thị giác
• Khoá học typo
• Khoá học về nhiếp ảnh
• Khoá học về vẽ hình khối
• Khoá học về bố cục thị giác …
Mình còn nhớ đợt đó mẹ mình bảo, ngày trước chả chịu học hành gì, h thì suốt ngày thấy đi học. Thực sự trong mấy năm đi làm, mình không save money được đồng nào cả. Cứ có tiền mình sẽ mua thiết bị máy ảnh hoặc đi học. Ngoài ra, những hôm không phải đi học, mình sẽ đi xem triển lãm, talkshow, các buổi biểu diễn từ tuồng, chèo, chầu văn … Mình vẫn nhớ đi mòn L’espace ntn, suốt ngày đến đó xin vé sự kiện. Từ các buổi ra mắt sách, show ca nhạc, cho đến cả buổi ra mắt sách về Hà Đồ - bát quái mình cũng đều đi xem. (Thời đấy đúng là rảnh thật sự )
Khi review đầu năm, sếp mình hỏi mình muốn làm gì. Mình nói rằng, hãy cho em làm bất cứ công việc gì, việc gì mọi người bảo khó không làm được thì để em làm. Mỗi năm, card visit của mình là một chức vụ khác nhau, nhiều lúc hơi chạnh lòng nhưng mình cũng ko quan tâm lắm. Ở công ty, mình viết bài cho báo, thiết kế, in ấn, lên tin bài, quan hệ báo chí. Đến khi mình nghỉ làm là tròn 7 năm 17 ngày, chỉ nhân viên trong phòng biết mình làm nhân viên thiết kế. Còn tất cả mọi người trong công ty đều nghĩ mình là nhân viên truyền thông và nhiếp ảnh. Đến anh chủ tịch còn đi giới thiệu với mọi người rằng mình là nhân viên truyền thông nhưng vì thích chụp ảnh quá nên chuyển sang làm nhiếp ảnh. Chị trường phòng in ấn khi mình gửi file đi in còn bảo: Ơ, Tuấn cũng biết thiết kế à, đẹp nhỉ. :))
Với mình, đơn giản tuổi trẻ mình cần có kinh nghiệm, không đặt nặng vào lương. Vì thực sự 7 năm làm việc ở cty mình chỉ được trả lương thiết kế, còn lại các công việc mình làm không hề được trả thêm lương. Những buổi gặp gỡ, cảm ơn báo chí cũng tự mình bỏ tiền, chứ ko được cty hỗ trợ. Trong những năm sau đó, có khá nhiều bên gọi mình về làm. Có bên sẵn sàng để mình quản lý gần 100 nhân sự và deal lương thoải mái. Sẵn sàng trả mình gấp 5-7 lần lương hiện tại. Nhưng mình quyết định ở lại, vì mình biết tại thời điểm đó mình không giỏi việc quản lý nhân sự và vì mình còn muốn học thêm nhiều thứ tại đây.
Như mình nói ở trên, để vào thực tập tại công ty không hề dễ. Trong 7 năm làm việc, mình gặp đến cả trăm bạn thực tập, hầu hết ai cũng có profile rất khủng. Nhưng không nhiều bạn nắm lấy cơ hội đó. Phòng mình mọi người cực kì hỗ trợ các bạn thực tập. Có thể ngay buổi đầu tiên đã cho đi họp với khách hàng, làm proposal, có những buổi sự kiện lớn của Việt Nam lúc đó và ko phải ai cũng được đi, mọi người trong phòng cũng cố để cho các bạn thực tập đi để học hỏi. Nhưng có bạn đến nơi thì bảo em đang ngủ thì sếp gọi đến đây mà chả có việc gì làm, có bạn thì xin bận có việc không đi nhưng thực ra là để đi xem phim với bạn ... Bù lại, có những bạn nắm lấy cơ hội đó, là thực tập nhưng làm đủ mọi thứ, ở lại công ty còn muộn hơn cả nhân viên. Sau khi thực tập 3 tháng thì những bạn đó được giữ lại thêm 3 tháng, sau đó được nhận làm nhân viên chính thức.
Mình nghĩ, mỗi người đều có những cơ hội, chỉ là có biết để nắm lấy không mà thôi. Mình không giỏi, cũng không có bằng cấp, nhưng mình có 1 cơ hội được đi làm, và mình đã nắm lấy nó và được như bây giờ. Với rất nhiều người thì chả là gì cả, nhưng với mình, từ con số 0 đến hiện tại đó là thành quả của nỗ lực và không bỏ cuộc. Mình vẫn nhớ, khi làm ở cty được 7 ngày mình đã đứng trước cửa phòng chị HR để xin nghỉ. Nhưng rồi mình quyết định ở lại và làm tiếp. Và cũng không ít lần mình đã phải khóc tại công ty vì mệt và áp lực, nhưng mình cũng đã ở lại làm tiếp.
Vậy nên, khi mình thấy nhiều bạn trẻ bây giờ, quả thực không nắm lấy cơ hội mà mình có. Đang đòi hỏi thành quả ngay khi mới đi làm. Mình viết bài này ko phải flex hay kể lể, chỉ là một chút chia sẻ trong những năm tháng tuổi trẻ mình đã từng trải qua. Nhiều người bảo mình may mắn, mình cũng nhận mình có phần may mắn, nhưng nếu không có sự nỗ lực của bản thân thì sẽ không được như bây giờ.
Nếu những ai thấy dài có thể đọc những điều mình đúc kết sau hơn 15 năm đi làm
• Khi còn trẻ, hãy học và tìm hiểu, đón nhận thật nhiều cái mới, kể cả những thứ không liên quan. Vì sau này, nó có thể sẽ giúp ích được các bạn trong công việc cũng như cuộc sống
• Trong những năm đầu đi làm, đừng chọn những công việc nhàn hạ, bạn sẽ bị thui chột hay tạo sức ỳ cho bản thân. Hãy cố gắng làm càng nhiều càng tốt, vì tuổi trẻ bạn không có gì ngoài sức khoẻ cả. Hãy đổi lấy nó bằng kinh nghiệm sau này.
• Hãy dành thời gian và tiền bạc cho việc học thêm các khoá học, trau dồi kĩ năng. Khi còn trẻ quả thực bạn không kiếm được nhiều. Nên dành nó cho việc học để có thể nâng lương sau này. Ngoài ra các khóa học, các buổi talkshow, … sẽ giúp bạn mở rộng các mối quan hệ trong công việc bạn đang làm
PS: tự nhiên viết xong nhờ 162 Phương Liệt, nhớ cơm cây Bàng, nhớ cơm Lào, nhớ cafe đường tàu, nhớ đồng bọn.
---
Bài viết trên được chia sẻ bởi anh Tuan Dao. Anh Tuấn là một nhiếp ảnh gia tại Hà Nội, là người đã thực hiện bộ ảnh "Hà Nội như tôi thấy" đầy sáng tạo khi checkin cùng các địa điểm nổi tiếng tại Thủ đô. Hiện tại, anh đang là Giám đốc của Tuan Dao Production và TuanDao's Journey. Anh cũng là người truyền cảm hứng cho rất nhiều bạn trẻ "xách balo lên và đi" khi chia sẻ những hành trình trải nghiệm tuyệt vời ở nhiều nơi trên thế giới như: Ladakh, Myanmar, Nhật Bản, Ý, Malaysia....
Người Trong Muôn Nghề xin cảm ơn anh vì câu chuyện của mình.