19/08/2025
KỶ NIỆM 51 NĂM NGÀY THÀNH LẬP SƯ ĐOÀN 4 (19/8/1974 - 19/8/2025)
Sư đoàn 4 với phiên hiệu “Sư đoàn Hậu Giang” là sư đoàn chủ lực tập trung đầu tiên của Khu 9 trong kháng chiến chống Mỹ. Sự ra đời của đơn vị là một đòi hỏi tất yếu khách quan, đánh dấu bước ngoặc to lớn về phát triển lực lượng trong kháng chiến, đồng thời làm thay đổi tương quan lực lượng giữa ta và địch ở chiến trường miền Tây Nam Bộ lúc bấy giờ. Trải qua 51 năm xây dựng, chiến đấu, công tác và sản xuất, cho dù thực hiện nhiệm vụ nào, Sư đoàn vẫn luôn xứng đáng là đơn vị chủ lực, là đơn vị Anh hùng mà Đảng và Nhà nước đã trao tặng.
Phần 1: Sư đoàn Hậu Giang ra đời và trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ
Ngay sau khi Hiệp định Pari được ký kết, dưới sự hậu thuẫn của đế quốc Mỹ, ngụy quyền Sài Gòn thẳng tay thực thi kế hoạch bình định bằng khẩu hiệu “Không thi hành Hiệp định Pari” ở miền Nam. Trước những hành động ngoan cố chống phá của địch, tháng 2 năm 1973, Thường vụ Khu ủy Khu 9 xác định nhiệm vụ quân sự trong giai đoạn mới: " Phát huy thắng lợi của Hiệp định Pari, không mơ hồ, ảo tưởng, nắm vững tư tưởng chiến lược tiến công bằng sức mạnh của quân sự, chính trị, binh vận, pháp lý, trừng trị địch vi phạm Hiệp định để giành đất giành dân, giành quyền làm chủ, đánh bại bình định lấn chiếm của địch, tiêu diệt và làm tan rã thật nhiều sinh lực địch, phát triển lực lượng ta về mọi mặt, kiên quyết giữ vững thành quả cách mạng đã giành được, đưa phong trào tấn công và nổi dậy của nhân dân phát triển ngày càng mạnh mẽ và vững chắc hơn..." . Đặc biệt, dưới ánh sáng Nghị quyết 21 của B*H TƯ Đảng (7/1973), quân dân Khu 9 kiên quyết đánh bại kế hoạch bình định của địch và lập nên chiến thắng Chương Thiện cuối năm 1973. Đây thực sự là hồi chuông báo hiệu sự sụp đổ của ngụy quyền và cũng là đòn bẩy để quân dân Khu 9 sẵn sàng cùng cả nước bước vào giai đoạn cuối có ý nghĩa chiến lược của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Thực hiện nhiệm vụ đánh địch vi phạm Hiệp định ở Khu 9 còn có sự tham gia xuất sắc của 3 trung đoàn. Đó là:
Trung đoàn 2: Thành lập ngày 22/12/1964 tại Chiến khu D, miền Đông Nam bộ tên gọi truyền thống là Đoàn Lộc Ninh. Ngày 29/8/1985, Trung đoàn vinh dự được tuyên dương AHLLVTND.
Trung đoàn 10: Thành lập sau ngày CMT8 tại Quảng Trị. Tên gọi truyền thống Trung đoàn Sông Hương. Ngày 23/9/1973, Trung đoàn được phong tặng danh hiệu AHLLVTND.
Trung đoàn 20: Thành lập ngày 20/4/1965 tại Quảng Bình, sau đó được chuyển về đóng ở Hương Khê- Hà Tĩnh; tên gọi truyền thống là Trung đoàn Cửu Long. Và 2 lần được tuyên dương AHLLVTND (lần 1:15/1/1976 và lần 2: 29/8/1985)
Truyền thống của 3 Trung đoàn có bề dày lịch sử chiến đấu oanh liệt là vốn quý, là điều kiện quan trọng để xây dựng 1 Sư đoàn vững mạnh và hoàn thành nhiệm vụ khi cả 3 đơn vị được về biên chế trong đội hình Sư đoàn Hậu Giang. Cuối năm 1974 là thời cơ chiến lược chín muồi để đi đến giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Do đó, nhằm đáp ứng yêu cầu về xây dựng lực lượng chủ lực tại chỗ có sức cơ động mạnh, đột kích lớn tiến lên đánh tập trung quy mô cao, ngày 19/8/1974, Sư đoàn Hậu Giang (nay là Sư đoàn 4) được thành lập tại ấp Cầu Ván, xã Vĩnh Viễn, huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang; là Sư đoàn chủ lực đầu tiên của Khu 9, có nhiệm vụ cơ động chiến đấu trên địa bàn miền Tây Nam Bộ, làm nòng cốt cho việc xây dựng lực lượng vũ trang ba thứ quân và chiến tranh nhân dân trên địa bàn. Tại lễ thành lập, Sư đoàn đã vinh dự được BTL Quân khu 9 trao tặng bức trướng mang dòng chữ “Ra quân là chiến thắng, đánh là tiêu diệt, tiến công là giải phóng”. Đây là 14 chữ vàng truyền thống của đơn vị trong kháng chiến chống Mỹ.
Sau ngày thành lập, Sư đoàn nhanh chóng ổn định biên chế, tổ chức đợt sinh hoạt chính trị, nhằm xây dựng ý chí quyết tâm, khả năng chiến đấu để giành thắng lợi trên chiến trường. Tổ chức các lớp huấn luyện quân sự, xây dựng quyết tâm, kế hoạch chiến đấu, tham gia chiến dịch mùa khô năm (1974 - 1975), tiêu diệt chi khu Hưng Long (nay thuộc xã Vĩnh Tuy, huyện Gò Quao, tỉnh Kiên Giang) và một số cụm đồn, bốt của địch.
Kết thúc nhiệm vụ chiến đấu bước 1 của chiến dịch, Sư đoàn có bước trưởng thành tiến bộ đáng kể, trình độ tổ chức chỉ huy, hiệp đồng binh chủng được nâng lên. Kết quả đạt được đã khẳng định việc thành lập Sư đoàn chủ lực ở chiến trường miềm Tây Nam Bộ là tất yếu khách quan hoàn toàn đúng đắn, đáp ứng kịp thời yêu cầu của chiến trường đặt ra, có tác dụng cổ vũ, động viên phong trào đấu tranh chính trị, binh vận, diệt ác, phá kìm của quần chúng. Địch đã bị tiêu diệt, tiêu hao phần lớn về sinh lực, tư tưởng hoang mang, dao động, lực lượng chủ lực giảm sức chiến đấu, lực lượng bảo an, dân vệ thụ động đối phó, khi bị tiến công thì co cụm bảo toàn lực lượng, trước nguy cơ bị tiêu diệt thì bỏ đồn, bốt rút chạy; kế hoạch bình định, lấn chiếm vùng giải phóng, phá hoại hiệp định Pari của địch đi vào ngõ cụt, báo hiệu chế độ tay sai, ngụy quân, ngụy quyền đứng trước nguy cơ sụp đổ hoàn toàn.
Sau khi hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu bước I, phần lớn lực lượng của Sư đoàn rút về vùng giải phóng, để củng cố kiện toàn lực lượng, để lại một số đơn vị ở địa bàn trọng yếu, hỗ trợ lực lượng vũ trang địa phương, nhân dân vùng địch kiểm soát, diệt ác, phá kìm, đứng lên làm chủ. Đầu tháng 3/1975, địch tổ chức nhiều cuộc hành quân, càn quét đánh phá vùng giải phóng, ngăn chặn tuyến hành lang vận chuyển vũ khí của ta từ biên giới Campuchia - Việt nam vào trong căn cứ. Lúc này, Sư đoàn được giao nhiệm vụ phối hợp chặt chẽ lực lượng 3 thứ quân tiến công tiêu diệt địch ở huyện Ô Môn và huyện Châu Thành A, phá tan hệ thống phòng ngự của chúng ở hướng Tây Bắc cửa ngõ Cần Thơ.
Ngày 26/4/1975, chiến dịch Hồ Chí Minh bắt đầu. Theo mệnh lệnh chiến đấu của BTL Quân khu 9, đêm 29 rạng 30 lực lượng Sư đoàn chọc thủng lộ Vòng Cung, tiến sâu vào thành phố, nhanh chóng áp sát các mục tiêu quan trọng, tham gia giải phóng Cần Thơ, đã góp phần cùng cả nước làm nên đại thắng mùa xuân 1975 với những chiến công xuất sắc của Sư đoàn Hậu Giang - Sư đoàn BB4.
Như vậy, chỉ gần 9 tháng vừa xây dựng, vừa chiến đấu kể từ ngày thành lập, Sư đoàn luôn nêu cao tinh thần tự lực tự cường, vượt qua bao khó khăn, nhanh chóng trưởng thành và lập nhiều chiến công xuất sắc. Với những thành tích đã đạt được, Sư đoàn được Đảng, Nhà nước tặng thưởng 24 Huân chương Quân công; 1.248 Huân chương Chiến công các hạng và nhiều phần thưởng cao quý khác cho tập thể và cá nhân. Đó là những giá trị tinh thần, truyền thống quý báu, cổ vũ động viên các thế hệ cán bộ, chiến sỹ luôn không ngừng phấn đấu, vươn lên, vượt qua những khó khăn, thử thách hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
