05/10/2025
"Vì sao thoát vị L4-L5 thường gây đau lan xuống chân? Biến chứng và những điều cần tránh để không phải nằm một chỗ"
Bà con có biết, trên cột sống thắt lưng của mình, có hai đốt rất đặc biệt – gọi là L4 và L5. Đây là nơi phải gánh chịu áp lực lớn nhất khi ta đứng, đi, cúi, vác, thậm chí cả khi… ngồi sai tư thế. Và không ít người đến khám với tôi, đau từ lưng lan xuống mông, xuống chân, tê buốt như kiến bò thì nguyên nhân hầu hết lại nằm ở đúng hai vị trí ấy.
Vì sao thoát vị L4-L5 lại hay gây đau lan xuống chân?
Cột sống có 5 đốt thắt lưng, nhưng đốt L4 và L5 nằm ở vị trí bản lề cuối cùng của thắt lưng, ngay trước khi nối với vùng xương cùng – nơi có rất nhiều dây thần kinh quan trọng tỏa ra, đi xuống hai chân.
Trong y học cổ truyền, vùng này thuộc kinh Bàng quang và kinh Đởm chạy qua – khi khí huyết ở đây bị ứ trệ, tà khí xâm nhập (phong – hàn – thấp), cộng với can thận suy yếu, sẽ dễ phát sinh bệnh ở vùng eo lưng – hông – chân.
Y học hiện đại cũng lý giải rõ ràng: Khi đĩa đệm L4-L5 bị thoát vị, nhân nhầy bên trong tràn ra ngoài, chèn ép vào rễ thần kinh L5 hoặc S1. Mà những rễ này chi phối cảm giác và vận động của vùng mông, đùi, cẳng chân và bàn chân. Cho nên bà con mới thấy đau lan xuống một bên chân, đi kèm tê bì, yếu cơ, thậm chí có người còn bước đi lệch hẳn một bên.
Có người đau xuống chân trái, có người lại bị chân phải, là vì rễ thần kinh bên nào bị chèn ép nhiều hơn thì bên đó sẽ bị ảnh hưởng rõ rệt hơn.
Nếu để kéo dài – hậu quả không chỉ là “đau”
Một cơn đau âm ỉ vùng thắt lưng – thoạt nghe tưởng bình thường. Nhưng nếu đó là do thoát vị chèn ép rễ thần kinh, mà bà con chủ quan, không đ iều t rị sớm thì hậu quả về sau rất khó lường.
Thứ nhất là yếu cơ – teo cơ chân. Cơ bắp cần m áu nuôi và xung thần kinh dẫn truyền để vận động. Khi dây thần kinh bị chèn ép lâu ngày, cơ không còn nhận được tín hiệu, dẫn tới mất phản xạ, co rút, rồi teo nhỏ lại.
Thứ hai là rối loạn cảm giác, bàn chân như tê cóng, mất cảm giác nóng lạnh, đi trên sỏi cũng không thấy đau.
Thứ ba – nặng nhất là liệt chân hoặc mất kiểm soát đại tiểu tiện (gọi là hội chứng đuôi ngựa). Lúc này, dù có muốn chữa cũng không thể phục hồi hoàn toàn như ban đầu được nữa.
Trong Đông y, lúc này là chứng “Tý chứng” đã ăn sâu, khí huyết tắc nghẽn trầm trọng, can thận hư suy, gốc đã tổn thương, không thể chủ trị vận động bình thường như xưa.
Vậy bị đau lan xuống chân do L4-L5, nên làm gì – kiêng gì?
Tôi vẫn thường dặn bà con, đi ều t rị không chỉ nằm ở t huốc, mà nằm ở lối sống mỗi ngày. Khi rễ thần kinh đang bị chèn ép, thì điều quan trọng nhất là không làm cho nó chèn ép nặng thêm.
Nên tập gì?
- Bài tập kéo giãn cột sống thắt lưng nhẹ nhàng: Nằm ngửa, co một chân lên sát ngực, giữ 5 giây, đổi chân. Có thể ôm cả hai chân. Mỗi lần 10-15 nhịp.
- Bài tập “con mèo duỗi lưng”: Quỳ hai tay hai chân, võng lưng xuống rồi cong lên như mèo rướn. Nhẹ nhàng, thở đều.
- Tập thở bụng – khí công: Giúp lưu thông khí huyết, bổ thận, tăng cường nội lực. (Bà con có thể xem video tôi hướng dẫn trong nhóm).
Tất cả những bài này đều giúp giảm áp lực lên đĩa đệm, kéo giãn cột sống, từ đó giúp rễ thần kinh “dễ thở” hơn.
- Nếu có thể thì đu xà cũng là một phương pháp rất tốt để kéo giãn cột sống.
Cần kiêng gì?
- Không cúi người bê đồ nặng: Đây là hành động dễ khiến đĩa đệm thoát vị thêm.
- Tránh ngồi lâu một chỗ: Đặc biệt là ngồi võng, ghế lún – khiến lưng bị cong quá mức.
- Không vận động mạnh, chạy nhảy quá sức khi đang đau.
- Hạn chế lạnh thấm vào lưng – hông: Dù là điều hòa hay thời tiết. Phong hàn nhập vào làm khí huyết ứ trệ nặng hơn.
Nhiều bà con, lúc đầu chỉ nghĩ là “đau nhức bình thường”, ra hiệu t huốc mua ít giảm đau, dán cao rồi để đấy. Nhưng cái đau do thần kinh bị chèn ép không giống đau mỏi cơ đơn thuần. Để lâu là để mất đi một phần sự sống nơi đôi chân.
T huốc có thể chữa, châm cứu có thể hỗ trợ, nhưng nếu bà con không thay đổi cách sống, không lắng nghe cơ thể kịp thời, thì sau này có hối hận cũng muộn.
Sống thuận tự nhiên, giữ cho gân cốt được nuôi dưỡng bởi khí huyết lưu thông – đó mới là gốc của chữa b ệnh, là đạo sống của người biết giữ mình.
