01/07/2025
“KỶ NGUYÊN VƯƠN MÌNH CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM”
VÙNG TRỜI QUÊ HƯƠNG NÀO CŨNG LÀ BẦU TRỜI TỔ QUỐC
Giữa những biến thiên của thời đại, giữa những bước chân thần tốc của công nghệ, giữa khát vọng dựng xây một nước Việt hùng cường, đã đến lúc chúng ta phải nhìn lại những cấu trúc cũ kỹ, những nếp tổ chức hành chính vốn hình thành từ thời nông nghiệp manh mún, để dũng cảm thay đổi. Và chính trong tinh thần cải cách đó, việc sáp nhập xã, xóa bỏ cấp huyện không chỉ là một phép toán hành chính đơn thuần, mà là bước khởi đầu cho một cuộc cách mạng thể chế – hướng về tương lai, về một quốc gia thống nhất, gọn gàng, mạnh mẽ và hiệu quả.
Việt Nam không thể vươn mình bước vào kỷ nguyên mới nếu vẫn mang trên vai một bộ máy cồng kềnh, phân mảnh. Không thể tiến xa nếu vẫn giữ trong đầu những ranh giới địa phương vụn vặt, nơi xã nào chỉ lo cho xã đó, huyện nào chỉ quy hoạch cho riêng mình, mạnh ai nấy đi, mạnh ai nấy lo. Đã đến lúc chúng ta phải tư duy theo vùng, hành động theo khối, quy hoạch theo tầm chiến lược quốc gia. Bởi từng vùng quê, từng mái nhà, từng dòng sông, từng dãy núi — suy cho cùng — đều nằm dưới một bầu trời chung: Bầu Trời Tổ Quốc.
I. Cái nhìn lịch sử: từ phân tán đến thống nhất
Hành trình hàng ngàn năm của dân tộc Việt là hành trình chống chia cắt để tìm về sự thống nhất. Từ thời Hùng Vương với các bộ lạc nhỏ lẻ, cho đến khi các triều đại phong kiến thống nhất giang sơn, rồi suốt thế kỷ XX với hai cuộc kháng chiến trường kỳ, người Việt luôn khát khao một đất nước không còn bị chia cắt, không còn “bên này chiến tuyến, bên kia đồng bào”.
Thế nhưng, sự chia cắt không chỉ đến từ giặc ngoại xâm. Nó còn hiện hữu tinh vi trong cách tổ chức của chính ta. Hàng nghìn xã, hàng trăm huyện – nhiều đơn vị địa phương vốn được hình thành theo điều kiện tự nhiên hoặc yếu tố lịch sử, đến nay đã không còn phù hợp. Có xã chưa đến 1.000 người dân, có huyện không đủ ngân sách để tự duy trì hoạt động bộ máy. Trong khi đó, những vấn đề lớn như giao thông liên vùng, phòng chống thiên tai, phát triển kinh tế quy mô lớn, lại không thể xử lý nếu cứ loay hoay trong giới hạn địa phương nhỏ hẹp.
II. Vì sao phải sáp nhập xã, xóa cấp huyện?
Không phải chỉ để tiết kiệm biên chế hay ngân sách. Cũng không phải để làm đẹp sổ sách cải cách hành chính. Sáp nhập xã, bỏ cấp huyện là để tạo một bước nhảy tư duy – từ tư duy hành chính sang tư duy phát triển.
Trước hết, nó giúp tinh gọn bộ máy, giảm thiểu tầng nấc trung gian. Cấp huyện – một cấp trung gian vốn hình thành từ thời bao cấp, khi mỗi huyện được ví như “một nền kinh tế khép kín” – nay đã trở nên thừa thãi trong bối cảnh đất nước hội nhập, liên kết vùng, liên kết ngành. Xóa bỏ cấp huyện là để kết nối xã với tỉnh – để từ mái nhà, người dân có thể tiếp cận trực tiếp đến cấp chiến lược, cấp quy hoạch và cấp tài chính thực sự.
Thứ hai, việc sáp nhập xã sẽ tạo nên những đơn vị hành chính mạnh hơn, đông dân hơn, rộng đất hơn, có đủ nguồn lực để phát triển dịch vụ công, thu hút đầu tư, tổ chức lại sản xuất. Một xã 1.000 người khó có thể mở trường chất lượng cao, khó thu hút bệnh viện, không thể quy hoạch khu công nghiệp. Nhưng nếu ba, bốn xã gộp lại, trở thành một đơn vị 10.000–15.000 dân, mọi khả năng đều rộng mở.
Quan trọng hơn, sáp nhập xã và xóa cấp huyện chính là bước khởi đầu cho việc thiết lập vùng lãnh thổ chiến lược mới, không còn bị chia cắt bởi những ranh giới hành chính lỗi thời. Một vùng đồng bằng ven biển có thể được quy hoạch thống nhất, không cần quan tâm “biển này thuộc huyện nào, xã nào”. Một hành lang kinh tế dọc theo cao tốc quốc gia không còn vướng mắc việc “đi qua mấy huyện, mỗi nơi một quy hoạch khác nhau”.
III. Tư duy vùng thay thế tư duy địa phương
Trong một thế giới đang toàn cầu hóa, những quốc gia thành công đều phát triển theo cụm, theo vùng, theo hành lang chiến lược. Trung Quốc có “Vùng kinh tế vịnh Quảng Đông – Hồng Kông – Ma Cao”. Hàn Quốc tập trung phát triển quanh cụm Seoul. Nhật Bản tổ chức kinh tế theo vùng Kansai, Chubu, Kanto.
Việt Nam cũng không thể đứng ngoài cuộc chơi đó. Từ Bắc chí Nam, mỗi vùng đều cần một bản quy hoạch thống nhất, với trọng tâm phát triển kinh tế – xã hội – môi trường – hạ tầng – văn hóa – an ninh một cách tổng thể. Muốn vậy, cần xóa bỏ sự phân mảnh địa phương.
Tư duy địa phương là tư duy của thời quá khứ: xã nào giữ xã ấy, huyện nào lo huyện ấy. Tư duy vùng là tư duy của thời đại: cùng chung mục tiêu, cùng chung quy hoạch, cùng chung bầu trời phát triển. Không thể có một quốc gia mạnh nếu mỗi địa phương là một “ốc đảo”. Không thể có một bức tranh Việt Nam thịnh vượng nếu mỗi xã, mỗi huyện tự vẽ nên những mảng màu riêng biệt, không ăn nhập.
IV. Khi mọi quê hương đều là Tổ Quốc
Với người Việt, quê hương là điều thiêng liêng. Nhưng đã đến lúc chúng ta cần nhìn lại – quê hương không phải là nơi bị giới hạn bởi tên một xã, một huyện, một mảnh đất nhỏ hẹp. Quê hương là nơi chúng ta lớn lên trong tình yêu thương, là nơi có đồng ruộng, có dòng sông, có ánh mắt mẹ cha. Nhưng trên tất cả, quê hương là một phần máu thịt trong bản đồ Việt Nam – là vùng trời không tách rời với Bầu Trời Tổ Quốc.
Không còn xã Lĩnh Sơn riêng biệt – mà là Xã Anh Sơn Đông mới, đại diện cho cả ba vùng Vĩnh Sơn, Lạng Sơn, Tào Sơn. Không còn huyện Anh Sơn “riêng mình một cõi”, mà là một phần của miền Tây Nghệ An rộng lớn, đầy tiềm năng.
Khi những ranh giới được gỡ bỏ, khi những bảng tên hành chính được thay thế, điều còn lại là tình người, là ký ức, là văn hóa và cốt cách. Không ai có thể xóa đi một dòng sông trong tâm trí. Không ai có thể quên một ngọn núi, một thửa ruộng, một mùa lúa quê mình. Nhưng khi quê hương hòa nhập vào một chỉnh thể rộng lớn hơn, nó không mất đi — mà nó lớn lên. Nó không bị lãng quên — mà nó tỏa sáng như một phần của đất nước.
“Vùng trời quê hương nào cũng là Bầu Trời Tổ Quốc” – không chỉ là một khẩu hiệu đẹp, mà là chân lý của thời đại mới. Mỗi mái nhà, mỗi con đường, mỗi dòng suối, mỗi ngọn núi – từ Hà Giang đến Cà Mau – đều nằm dưới bầu trời Việt Nam thống nhất. Bầu trời ấy cần được tổ chức lại, vươn cao, thênh thang cho ước mơ bay lên.
V. Khó khăn là có, nhưng không thể không làm
Dĩ nhiên, bất kỳ cuộc cải cách nào cũng sẽ gặp phản ứng. Có người sợ mất tên xã cũ. Có người tiếc một huyện thân quen. Có cán bộ lo mất chức, có người dân hoang mang trước đổi thay.
Nhưng nếu cứ giữ lại cái cũ vì thói quen, vì cảm xúc, vì an toàn – thì đất nước này sẽ không bao giờ tiến được. Lịch sử không dành chỗ cho sự trì hoãn. Tương lai không chờ đợi người ngần ngại. Chúng ta đã đi qua chiến tranh, đã vượt qua chia cắt, đã gồng mình trước thiên tai, dịch bệnh – thì chẳng có lý gì không thể bước qua một cuộc cải cách hành chính quyết liệt.
Phải nhìn xa hơn: chính những xã được sáp nhập hôm nay sẽ trở thành những đô thị mạnh mẽ ngày mai. Chính những vùng đất từng là huyện nhỏ sẽ trở thành trung tâm liên kết vùng. Chính người dân của những xã cũ sẽ là những người đầu tiên cảm nhận sự thay đổi – khi trường học tốt hơn, y tế gần hơn, công ăn việc làm nhiều hơn, môi trường sống khang trang hơn.
VI. Kết luận: Khát vọng một Việt Nam mạnh từ gốc
Muốn có một Việt Nam hùng cường, không thể bắt đầu từ những thứ quá to lớn. Phải bắt đầu từ gốc rễ: từ từng xã, từng vùng, từng con người. Nhưng “gốc” không có nghĩa là cắm chặt vào đất cũ, mà là biết lớn lên, biết thay đổi để vươn ra.
Việc sáp nhập xã, xóa cấp huyện là cách chúng ta dọn dẹp lại nền móng, để xây lên một quốc gia hiện đại. Đó là cách để từng vùng đất quê hương – dù là bản làng Tây Bắc, cồn cát miền Trung, hay bưng biền Nam Bộ – đều có cơ hội phát triển ngang bằng, đều được quy hoạch trong cùng một bản vẽ lớn lao mang tên: Tổ Quốc.
Và rồi, trong một ngày không xa, khi ta đứng trên đỉnh một ngọn đồi, ngắm nhìn những ngôi làng mới chan hòa ánh điện, những con đường vươn dài không còn bị chia cắt bởi địa giới hành chính lỗi thời, ta sẽ thấy được điều lớn lao: Vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ Quốc.
Đó là nơi ta sinh ra. Là nơi ta sẽ cùng nhau làm nên lịch sử mới.
