24/12/2025
Dạo gần đây, trên mạng hay xuất hiện một câu nói nghe rất “ngầu” nhưng thực ra khá… lạ đời: “giá điện đã được tính vào giá xe điện rồi”.
Nhiều người nói câu này với vẻ chắc nịch, như thể vừa bóc được một bí mật động trời của ngành ô tô. Nhưng càng bóc tách, câu nói ấy càng bộc lộ ba vấn đề rất rõ: sai về logic, sai về kinh tế, và sai về cách hiểu doanh nghiệp vận hành thị trường. Đặt nó trong bối cảnh cụ thể của VinFast, lập luận này không chỉ yếu mà còn… ngược đời.
Trước hết, cần nói thẳng một điều cơ bản: giá bán một chiếc xe chưa bao giờ bao gồm chi phí nhiên liệu trong tương lai. Xe là sản phẩm, còn xăng hay điện là chi phí sử dụng phát sinh sau khi mua. Giá xe được cấu thành từ R&D, linh kiện (đặc biệt là pin với xe điện), sản xuất, logistics, thuế và biên lợi nhuận. Không tồn tại khái niệm “tính sẵn tiền điện 8–10 năm của khách hàng” trong cấu trúc giá bán. Nếu logic đó đúng, thì xin hỏi: giá xe xăng có bao gồm tiền xăng 10 năm chưa? Có cộng sẵn tiền bảo dưỡng, dầu nhớt, kim phun, turbo chưa? Chưa từng có, và sẽ không bao giờ có.
Thử đặt một lập luận ngược lại cho rõ ràng hơn. Giả sử VinFast đã tính cả tiền điện vào giá xe. Nếu tôi là hãng, tôi sẽ không dại gì giấu đi một lợi thế truyền thông lớn đến vậy. Tôi sẽ nói thẳng với thị trường: “Mua xe – đi gần như miễn phí tiền năng lượng 8–10 năm.” Chỉ một câu này thôi là đủ tạo hiệu ứng bùng nổ, đánh thẳng vào nỗi lo chi phí vận hành, và đẩy xe xăng vào thế phòng thủ. Trong kinh doanh, không ai lại cố tình chôn vùi một thông điệp mạnh như thế. Việc VinFast không hề truyền thông theo hướng này đã tự nó phủ định giả thuyết “tính sẵn tiền điện”.
Thực tế thậm chí còn đi theo chiều ngược lại. VinFast không thu trước tiền điện, mà đang bù tiền cho người dùng. Các báo cáo tài chính công khai cho thấy hãng đang chịu khoản lỗ rất lớn, tính bằng hàng tỷ USD mỗi năm trong giai đoạn phát triển xe điện. Khoản lỗ đó không tự nhiên mà có, nó đến từ đầu tư R&D, trợ giá bán xe, chi phí logistics, mở rộng thị trường, và đặc biệt là đầu tư hạ tầng sạc.
Hạ tầng sạc là minh chứng rõ nhất cho việc ai đang gánh chi phí. Một trụ sạc nhanh DC có chi phí đầu tư từ vài trăm triệu đến hơn một tỷ đồng nếu tính đủ thiết bị, lắp đặt, kết nối điện lực, mặt bằng và bảo trì. Trong giai đoạn số lượng xe chưa đủ lớn, doanh thu từ sạc không thể bù nổi chi phí đầu tư và vận hành. Thế nhưng trạm sạc vẫn phải làm trước, vì không có hạ tầng thì không ai dám mua xe. Khoản âm này, doanh nghiệp phải gánh. Chưa kể các chính sách hỗ trợ người dùng như miễn hoặc giảm phí sạc trong thời gian dài, giá sạc công cộng thấp hơn chi phí thực nếu tính đủ khấu hao, bảo hành pin dài hạn. Nếu tiền điện đã “nằm trong giá xe”, thì những ưu đãi này lấy từ đâu? Câu trả lời rất đơn giản: từ túi doanh nghiệp, chứ không phải từ người mua.
Vậy vì sao câu “giá điện đã được tính vào giá xe” vẫn tồn tại dai dẳng? Nguyên nhân chủ yếu đến từ cảm giác. Đi xe điện mỗi tháng chỉ tốn vài trăm nghìn tiền điện, trong khi xe xăng rất dễ lên vài triệu tiền nhiên liệu. Khoảng chênh lệch lớn này khiến nhiều người có cảm giác “rẻ bất thường”, rồi từ đó suy diễn rằng “chắc hãng đã thu tiền trước rồi”.
“Động cơ đốt trong truyền thống chỉ đạt hiệu suất khoảng 20–30%, trong khi các thiết kế tối ưu nhất hiện nay – như động cơ Dynamic Force của Toyota – mới tiệm cận 40% hiệu suất nhiệt trong điều kiện lý tưởng. Ngược lại, động cơ điện đạt 80–90% hiệu suất truyền động, giúp chi phí năng lượng thấp hơn một cách tự nhiên, không cần bất kỳ ‘thủ thuật’ nào về giá.”
Đây là khác biệt thuần vật lý và kỹ thuật, không phải truyền thông. Điện rẻ hơn xăng vì hệ truyền động hiệu quả hơn, tổn hao ít hơn, đặc biệt trong môi trường đô thị nơi phanh tái sinh và dừng–chạy liên tục phát huy tối đa lợi thế. Không có đồng tiền điện nào bị “giấu” trong giá xe cả.
Nhìn rộng hơn, VinFast đang làm đúng điều mà hầu hết các hãng xe điện trên thế giới từng làm: chấp nhận lỗ lớn giai đoạn đầu để chiếm thị phần. Doanh nghiệp gánh rủi ro tài chính, còn người dùng được hưởng chi phí vận hành thấp, trải nghiệm công nghệ mới và hạ tầng đi trước. Đây là một chiến lược dài hạn, không phải chiêu trò kế toán hay đánh tráo khái niệm.
Kết lại,
- Không có chuyện “giá điện đã được tính vào giá xe”.
- Nếu có, đó đã là khẩu hiệu marketing lớn nhất thị trường.
- Thực tế là VinFast đang gồng lỗ, đầu tư hạ tầng và trợ giá, để phần lợi nghiêng về người dùng Việt Nam trong giai đoạn chuyển đổi.
Không thích xe điện thì cứ nói không thích, hoàn toàn bình thường. Nhưng biến một cảm giác cá nhân thành một lập luận kinh tế sai từ gốc, rồi lặp lại như chân lý, thì không phải phản biện. Đó chỉ là tự trấn an mình trước một thực tế đang thay đổi nhanh hơn suy nghĩ cũ.
Nguồn: FB
