31/05/2025
Plagët e lirisë
Ishte dita e 31 majit 1999, tashmë ishim vendosur ne Stankovec dhe po prisnim nisjen drejt Danimarkës. Ishte ditë e zymtë. Sikur secili nga ne e parandjenim se diçka do të ndodhë. Rrinim ulur nën tendën që të përvëlonte dhe asnjëri nga ne nuk fliste. Kishte ardhur për vizitë burri i mbesës Islami, por nuk po i bënim muhabet, e as ai nuk po fliste. Filloi edicioni i lajmeve i orës 18:30 në RTSH, edicion që i dedikohej komplet luftës së Kosovës. Mustafë Muqaj anonçoi titujt kryesor dhe ndër to titulli kryesor që na i rrënqethi leshrat të gjithëvë ishte kryetitulli “Luftime të përgjakshme në Gorozhup, në kufirin Kosovë Shqipëri”. Fillojmë me lajmet tha Muqaj dhe sikur një gozhdë ma përshkoi zemrën. Ia hodha vështrimin Zeqës, i cili ishte zbehur, nana, dada e halla Gjyla, na tërhoqën vëmendjen që të mbanim qetësi edhe pse askush nuk po fliste. “Sot në Gorozhup u zhvilluan luftime të ashpra ndërmejt forcave tona çlirimtare dhe trupave serbe të cilat u tërhoqën zvarrë e kokëulur 7 kilometra në brendësi të kufirit shqiptaro – shqiptar. Në këtë betëjë në altarin e lirisë ranë Silver Maçkaj, Shpend Berisha, Sali Saramati, vazhdonte ti lexonte emrat një e nga një, por më nuk dëgjoja nga veshët e nuk shihja nga sytë, se e dija që të gjithë këta ishin bashkëluftarët e babës Zenel, vëllaut Rizahit e nipit Milaimit dhe çdo moment prisja t’i dëgjoja edhe emrat e tyre. Dhe vazhdoi lajmi të ipej: Ndërsa të plagosur rënd e lehtë janë: Milaim Shala, Jeton Krasniqi, Rizah Morina… më nuk dëgjoja emrat e të plagosurve të tjerë, po i shikoja fytyrat e bacit, Zeqës dhe Islamit dhe doja të sigurohesha në e kishin dëgjuar edhe ata. Zeqa ishte zbehur i tëri dhe shikimi i kishte mbetur te halla, nëna dhe dada që për çudi nuk i kishin dëgjuar emrat mirë dhe po më pyesnin se ku ishin ata të plagosur dhe kush ishin. Aiiii iu drodha unë, po ku ta di ku janë, në të gjitha anët po luftohet dhe fillova të bëjë zhurmë me nipin tjetër Bislimin, sepse nga terreni po raportante Asllan Bajrami, i cili po i përseriste emrat, mbiemrat, datat e lindjes e vendbanimet e të vrarëve dhe të plagosurve. Me Bislimin filluam kinse të ziheshim brenda tendës dhe krijuam aq shumë zhurmë e huti në tendë sa nuk u dëgjua pjesa tjetër e lajmeve, e as kur reporteri i përmendi emrat e nipit Milaimit dhe vëllaut Rizahit, babën Zenel do ta përmendte tek ne edicionin e lajmeve të orës 20:00, kur edhe kishte bërë një raport të plotë nga terreni gazetari Asllan Bajrami. Edhe në këtë edicion lajmesh u desh të krijoja një situatë që nëna, dada dhe halla të mos e kuptonin se tre familjarët tanë tashmë ishin bekuar me plagët e lirisë së Kosovës. Nuk e harroj kurrë namën që na e bëri halla e mllefosur që nuk i lam ti dëgjojnë lajmet. “Ata atje në luftë, e ti je qu peshë bre kokën tëndë e hëngësh” dhe sakaq i përlotur dola nga tenda. Jo se mora namë të madhe, por se më ishin plagosur tre anëtarët e familjes dhe nuk e dija sa rëndë. Pas më doli gruaja e nipit Fexha, e cila më gjeti dy tre tenda më tutje duke qarë i ulur në pluhurin e mestendave. O Daja jem mos qaj se ndoshta janë emrat gabim. Fshij ata lot se po të shohin gratë. Kur e pash se pas saj po vinte edhe Zeqa i fshiva lotët e mora frymë thellë. Zeqës fytyra i kishte marrë një ngjyrë të përzier mes të zbehtes së hapur dhe portokallisë që mbetet pas hematomit. Dajë a e dëgjove bre. Ai daj mos u ban i lig se e kemi ditë që kjo mundet të na gjejë. Po u bë mirë që gratë s’e morën vesh. Zeqa me përqafoi fort dhe nuk po më lëshonte. Fexha po na thoshte aman pash zoten mos ti’u shohin gratë në këtë gjendje. Ikëm e u sollëm nëpër tenda gjithë natën dhe tek në mëngjes shkuam te tenda. Atë ditë do të niseshim për në Danimarkë, por me situatën e re me Zeqën gjatë natës planifikuam t’ia mësynim Shqipërisë e të shkonim te baba Zenel, Milaimi e Rizahi. Aty pranë ishte një telefon që u ipej falas qytetarëve që t’i lajmëronin familjarët e tyre në diasporë se ku ndodheshin. Ishte radhë e gjatë, Zeqa kishte marrë një pamje të zbehtë e i dridheshin këmbë e duar. Veten nuk e shihja, por kurrë nuk më hiqet nga mendja fytyra e gjendja e tij. Me të na parë qytetarët e shumtë dhe pronari i telefonit se në çfarë gjendje ishim na e liruan radhën dhe pronari i telefonit na tha se mund të flisnim sa të donim. E telefonuam Istrefin, i cili kishte dëgjuar nëpërmjet lajmeve. I tham se së shpejti atë ditë anëtarët e tjerë të familjes do të niseshin për në Danimarkë, kurse unë e Zeqa do të shkonim në Shqipëri, për të parë se si janë Rizahi e Milaimi, të cilët besonim se po shëroheshin në Spitalin Rajonal të Kukësit. Istrefi tërë ngulm na briti që të udhëtonim edhe ne me familjen dhe na siguroi se ai vet do të udhëtonte për në Shqipëri te Milaimi e Rizahi dhe Baba Zenel. Na porositi disa herë para se ta mbyllte telefonin që të mos e linim familjen të udhëtonte pa ne në Danimarkën e largët. Po atë mëngjes udhëtuam për Danimarkë. Më ngjante se udhëtimi zgjati me shekuj, ngase mezi prisja të dëgjohesha me Istrefin për të mësuar se nëse ka udhëtuar për Shqipëri, apo nëse ishte dëgjuar me Milaimin e Rizahin. Me të arritur në aeroportin ushtarak në Winstrup të Danimarkës diku afër mesnatës, gjeja e parë që kërkova ishte një telfon dhe ua spjegova rastin kujdestarëve shqiptarë që kishin dalë të na prisnin në aeoroport. Ishte Adrian Veliu nga Polaci i Skënderajt, i cili ma ofroi celularin e tij dhe ende pa hipur në autobus, nga pista e aeroportit i telefonova Istrefit, i cili sapo e hapi telefonin, kur i tregova se isha unë më tha: “Jam në Itali ende dhe sapo po bëhesha gati të nisesha për rrugë mora telefonatë nga baba Zenel nga vija e frontit (kiste telefonuar nga një telefon satelitor të cilin ia kishte dhënë Musë Jashari), i cili më tha të mos nisesha dhe se Milaimi e Rizahi janë jashtë rrezikut për jetë. Më tha se pasdite kishte folur me telefon edhe me Rizahin e Milaimin dhe se e kishin porositur të mos nisej për Shqipëri. Nga familja jonë me të cilët kishim udhëtuar për Danimarkë nuk e dinte askush pos meje, bacit Zeqës, Fexhës dhe Lush*t. Atë natë sapo arritëm në kampin e refugjatëve në Randers, ku na shtruan darkë, rashë në një gjumë të thellë disi i liruar paksa kur e dija se baba, Milaimi e Rizahi ishin jashtë rrezikut për jetë. Në ëndërr e pashë babën Zenel, i cili po ua uronte Milaimit e Rizahit plagët e lirisë dhe ditëlindjen që për rastësi Milaimi e kishte po atë ditë, e Rizahi dy ditë më pas.
Sot së këndejmi ndihem si atë ditë krenar me familjarët e mi, krenar me çlirimtarët tanë që dhanë shumë për lirinë e mëmëdheut!
